Dział: Metody terapii
Co sprawia, że dzieci z ASD (Autism Spectrum Disorder) nie tylko mają trudności z przyjmowaniem pokarmów, ale też ich charakter jest poważniejszy w porównaniu z tymi u dzieci rozwijających się prawidłowo? Odpowiedź nie jest łatwa, ponieważ podłoże tych problemów może być różnorodne. Postaram się przedstawić kluczowe trudności, na które należy zwrócić uwagę, gdy nasz podopieczny je wybiórczo.
W powstawaniu i utrzymywaniu się otyłości zasadniczą rolę odgrywają zachowania polegające na nadmiernym spożywaniu pokarmu oraz niewystarczającej aktywności fizycznej [1]. Kiedy mamy do czynienia z klientką po wielokrotnych próbach odchudzania, warto zwrócić uwagę na czynniki psychologiczne wpływające na rezygnację z procesu zmiany.
Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) to skuteczna forma terapii psychologicznej, którą opracowała amerykańska psychoterapeutka Marsha M. Linehan w latach 80. XX wieku. DBT została pierwotnie stworzona w celu leczenia zaburzeń osobowości, zwłaszcza zaburzenia osobowości borderline (BPD), ale okazała się również skuteczna w leczeniu wielu innych problemów emocjonalnych.
Metoda LEGO® based Therapy Training została pierwotnie opracowana w celu terapii umiejętności społecznych dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu. Formuła pracy wykorzystuje powszechną dziecięcą fascynację klockami LEGO® jako bazę do ćwiczenia umiejętności społecznych oraz wpływa na wzrost motywacji uczestników do budowania relacji, gdyż efekt pracy w postaci zrealizowanego projektu stanowi pozytywne wzmocnienie dla postaw związanych z kooperacją. Obecnie formuła ta służy włączaniu do społeczności dziecięcych i młodzieżowych nie tylko dzieci ze spektrum autyzmu, lecz także tych, które z różnych przyczyn nie budują satysfakcjonujących relacji rówieśniczych, np.: dzieci nadpobudliwe psychoruchowo, z zaburzeniami lękowymi, niedostosowane społecznie, straumatyzowane, izolowane społecznie, z niepełnosprawnością fizyczną lub sensoryczną czy nieefektywnie adaptujące się (LeGoff, Gomez de la Cuesta, Krauss, Baron-Cohen, 2019).
Mentalizacja to umiejętność zwracania uwagi na stany umysłu innych i na własne stany mentalne. Mentalizacją określa się także zdolność do myślenia o myśleniu, do refleksji nad źródłem myśli i emocji, do antycypowania skutków własnych decyzji i słów, wreszcie do rozumienia wpływu własnych zachowań na uczucia innych. Umysł tym sprawniej mentalizuje, im więcej odzwierciedleń potrafi w sobie zbudować, wybierając te, które wpływają korzystnie na regulację emocji i na relacje z innymi (Fonagy i in., 1998). Podstawowe założenie mentalizacji opiera się na tym, że umysł jest zdolny do reprezentacji, potrafi wyobrazić sobie i opisać stany mentalne własne oraz innych, jest w stanie podjąć nad nimi refleksję, niejako przyjrzeć się własnym myślom, emocjom, potrzebom, intencjom czy dążeniom. Osoba, u której zachodzi proces mentalizacji, potrafi spojrzeć na samego siebie od zewnątrz (z perspektywy obserwatora swojego umysłu), a na innych od wewnątrz (wczuwając się w procesy mentalne).
Podobnie jak w innych koncepcjach psychologicznych, osobowość w analizie transakcyjnej (AT) jest względnie stabilnym zestawem cech psychicznych oraz procesów wewnętrznych, które wpływają na zachowanie. Definicja najbardziej charakterystyczna dla tego paradygmatu to system uczuć i myśli przejawiający się w zachowaniach. Osobowość jest nazywana modelem strukturalnym, składającym się z trzech stanów Ja: Rodzica, Dorosłego i Dziecka. Zatem opis każdego z wymienionych stanów Ja zawiera informacje o charakterystycznych dla niego sposobach myślenia, sądach, opiniach, stanach emocjonalnych oraz zachowaniach (Cierpiałkowska, Gawęcka, 2005).
Terapia ACT – terapia akceptacji i zaangażowania (acceptance & commitment therapy) proponuje funkcjonalne i transdiagnostyczne podejście do procesu terapeutycznego. Oznacza to, że silnie skupia się na zrozumieniu funkcji danych zachowań i stara się je rozumieć w szerokim kontekście. Nie zakłada, że dane zachowanie jest „nieprawidłowe” lub „prawidłowe”. Uznaje, że to samo zachowanie może być pożądane lub nie w zależności od kontekstu sytuacyjnego i przeszłych doświadczeń.
Występowanie zachowań agresywnych w okresie budowania przez nastolatka jego autonomii jest naturalne, chociaż niepożądane. Wiąże się ono z procesem uczenia się reguł społecznych oraz testowania granic własnych i innych ludzi. Potrzeby są duże, a wiedza na temat sposobów zaspokajania tych potrzeb jeszcze niesatysfakcjonująca.
Zwiększenie liczebności osób w podeszłym wieku powoduje występowanie nowych zjawisk, często na pograniczu zdrowia i choroby. A tym samym zmusza do zwrócenia większej uwagi na cierpienie osób starszych (Parnowski, 2016). Ponadto wraz z wydłużaniem się okresu życia w zdrowiu wzrasta zainteresowanie utrzymaniem zdrowia seksualnego w późniejszych dekadach życia. W artykule poruszony został aspekt sprawności seksualnej w kontekście procesu starzenia się u mężczyzn. Omówione zostały najważniejsze obszary, od perspektywy rozwojowej po najczęstsze dysfunkcje seksualne, proces diagnostyczny i możliwości psychoterapeutyczne.