Mentalizowanie a zjawiska pokrewne
Jak wobec tego odróżnić mentalizowanie od innych zjawisk charakteryzujących stany psychiczne? W przypadku empatii będziemy mieli do czynienia z rozumieniem emocji innych osób; syntonia będzie odnosiła się do współbrzmienia, zestrajania się z uczuciami innych; inteligencja emocjonalna z kolei będzie dotyczyła rozumienia emocji innych i własnych oraz ich umiejętnego modulowania, a w świadomości teorii umysłu będziemy zwracać uwagę na rozumienie rozwoju poznawczego Ja; podobnie jak w metapoznaniu, które będzie dotyczyło rozumienia procesów poznawczych Ja. Zjawisko wglądu natomiast, które jest uznawane w wielu terapiach za przejaw zdrowienia, będzie produktem procesu mentalizacji (Bateman i in., 2014).
Mentalizacji sprzyja wiele nurtów terapeutycznych. Autorzy tej koncepcji sugerują, że terapia oparta na mentalizacji sytuuje się między ujęciem psychodynamicznym a terapią poznawczo-behawioralną. Jednocześnie ma wiele wspólnego z nurtami humanistycznymi, w których kładziony jest nacisk na empatię, szacunek do doświadczeń klienta i autentyczność terapeuty. Występuje też w nurtach postmodernistycznych: terapia narracyjna, terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, które kładą nacisk na język opisu problemu spełniającego funkcje podtrzymywania lub redukcji objawów, oraz w dialogu motywującym, w którym odzwierciedlenie przez specjalistę stanów umysłu klienta jest podstawowym narzędziem, w wywoływaniu „języka zmiany” (narracji służącej wzmacnianiu mentalizacji), (Miller, Rollnick, 2014).
Przykładem, który bardzo czytelnie przedstawia rangę mentalizacji w rozwoju człowieka, jest film nagrany w eksperymentalnych badaniach zatytułowanych Still Face Experiment, który obala tezę na temat braku zdolności dzieci będących we wczesnym etapie rozwoju do mentalizowania i budowania relacji. Autor eksperymentu, Edward Tronic, pokazuje, jak niemowlę reaguje na adekwatne odzwierciedlenia rodzica i jakie podejmuje próby mentalizowania, kiedy rodzic przestaje być responsywny na jego sygnały, a z drugiej strony wskazuje skutki braku mentalizowania.
Najlepiej, jeśli mentalizowanie jest wykorzystywane w celu budowania relacji i łagodzenia napięcia emocjonalnego, nie zawsze jednak umiejętność ta musi mieć charakter współczujący, sprzyjający relacji. Osoby posługujące się manipulacją również mentalizują, rozumiejąc stany umysłu innych i świadomie nimi zarządzając dla własnej korzyści. Przykładem może być osoba wzbudzająca poczucie winy, starająca się wymusić decyzje na kimś bliskim: opiekun, który wykorzystuje strach, aby wymu...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
