Psychoterapia psychodynamiczna traumy złożonej

Trauma „przez duże T” to obecność (zwykle) pojedynczego wydarzenia o charakterze zagrażającym życiu, zdrowiu, spowodowanego działaniem ludzkim (np. wojna, atak terrorystyczny) lub naturalnym (np. powódź, trzęsienie ziemi). Natomiast trauma relacyjna (relational trauma), czyli „trauma przez małe t”, obejmuje złe doświadczenia obiektywnie mniej dojmujące, ale mogące wywoływać poważne skutki, jeśli się te zdarzenia powtarzały (np. trwała przemoc). Zwykle kategoria ciężkiej, chronicznej relacyjnej traumy wywodzi się z okresu rozwojowego, kiedy osobowość dziecka dopiero zaczyna się kształtować, dlatego w pojęciu tym zawiera się także węższa kategoria, mianowicie trauma rozwojowa (developmental trauma) związana np. z zaniedbaniem, molestowaniem (por. Draczyńska, 2024; Liotti, Farina, 2016). Generalną charakterystyką traumy jest obecność trwałej emocjonalnej i psychologicznej dysregulacji wynikającej z urazu (Lanius i wsp., 2010).

Doświadczenie traumy ma zawsze charakter subiektywny, który wyznacza zróżnicowanie odpowiedzi na znaczenie zdarzenia. Trzy ważne elementy traumy to bowiem:

• zdarzenie (event), 
• doświadczenie tego zdarzenia (experience of event),
• skutek zdarzenia (effect of event; SAMHSA, Substance Abuse & Mental Health Services Administration, 2014). 
   

Bodźce związane z urazem mogą uruchomić emocjonalne i fizjologiczne zjawiska charakteryzujące się tłumieniem i dysocjacją (lub wyparciem) (Gross i John, 2003; Lanius i wsp., 2010). W dorosłości może to skutkować globalnymi trudnościami w obszarze poznawczym, afektywnym, somatycznym i behawioralnym (Spermon, 2010).

Grupa robocza WHO dla zaburzeń związanych ze stresem uznała, że dane z badań epidemiologicznych i klinicznych są wystarczające, aby uzasadnić odrębność konstruktu cPTSD i różnicować go z PTSD oraz innymi zaburzeniami (Tomalski, Pietkiewicz, 2020). cPTSD prezentuje się w sposób bardziej zmienny, dający bardziej całościowy efekt na funkcjonowanie i osobowość (Herman, 1992).

Kryteria cPTSD obejmują:

Wymagany jeden z objawów z każdego z trzech kryteriów PTSD (intruzja, unikanie, pobudzenie) i jeden z objawów z każdej z trzech domen zaburzeń organizacji self (DSO), do których należą:

• Poważne i trwałe trudności w regulacji afektu – zwiększona reaktywność emocjonalna na średnie stresory, gwałtowne wybuchy, lekkomyślne lub autodestrukcyjne zachowania, objawy dysocjacyjne, odrętwienie emocjonalne – niezdolność do odczuwania.
• Uporczywe negatywne przekonania o sobie jako o pokonanym lub bezwartościowym, głębokie i wszechobecne uczucia wstydu, winy lub niepowodzenia związane ze stresorem (wina, za nieuniknięcie lub nieulegnięcie niekorzystnym okolicznościom, za brak możliwości zapobieżenia cierpieniu innych).
• Utrzymujące się trudności w podtrzymywaniu relacji i odczuwaniu bliskości z innymi – konsekwentne unikanie lub prezentowanie niewielkiego zainteresowania związkami z innymi czy bardziej ogólnie zaang...