W artykule zaprezentowane zostaną wybrane elementy terapii dialektyczno-behawioralnej. Terapia DBT jest szeroko zakrojoną terapią poznawczo-behawioralną, opracowaną z myślą głównie o osobach z tendencjami samobójczymi oraz rozpoznaniem osobowości z pogranicza. Ogólnym celem terapii DBT jest pomoc klientowi w dokonaniu zmiany wzorców behawioralnych, emocjonalnych, poznawczych oraz interpersonalnych.
Uważność
Praktyka uważności rozumiana jest w terapii DBT jako intencjonalny proces obserwowania i opisywania rzeczywistości, a także uczestniczenie w tej rzeczywistości w sposób nieoceniający.
W terapii DBT wyróżniamy następujące podstawowe umiejętności związane z uważnością:
- „Mądry umysł”.
- Umiejętności „Co” (co robimy, kiedy praktykujemy uważność): obserwowanie, opisywanie i uczestniczenie.
- Umiejętności „Jak” (jak praktykujemy uważność): w sposób nieosądzający, skutecznie skupiając się na jednej rzeczy.
Przykłady ćwiczenia „Mądrego umysłu” według Marshy M. Linehan
Przed wprowadzeniem ćwiczeń edukujemy klienta, czym jest „mądry umysł”. Możemy posłużyć się w tym celu odniesieniem do „wewnętrznej mądrości”. Poniżej znajduje się tabela, w której dokonano porównania mądrego umysłu z umysłem racjonalnym oraz emocjonalnym. Tabela ta może być stosowana na etapie psychoedukacji oraz podczas terapii odnosząc się do stanów umysłu w danej sytuacji.
Obserwowanie – przykłady ćwiczeń
Wprowadzając obserwowanie, na początku możemy posłużyć się krótkimi, prostymi komunikatami, np.:
- Nasłuchuj dźwięków.
- Śledź swój wdech i wydech.
- Obserwuj w umyśle pierwszą myśl, jaka przyjdzie Ci do głowy.
- Połóż dłoń na swojej drugiej dłoni i obserwuj to doznanie.
Możemy także wskazać ćwiczenia, które klient będzie mógł wykonywać pomiędzy sesjami. Staramy się tak dobrać ćwiczenia, żeby angażowały wszystkie zmysły, np.:
- Podczas spaceru obserwuj ruch liści na drzewie poruszanych przez wiatr.
- Obserwuj chmury na niebie.
- Zatrzymaj się, usiądź na ławce w parku i obserwuj to, co się dzieje.
- Obserwuj dźwięki podczas słuchania swojej ulubionej muzyki. Obserwuj każdy dźwięk, każdą pauzę.
- Podczas jedzenia zwróć uwagę na aromat potraw, a podczas gotowania na aromat przypraw.
- Spożyj część posiłku bardzo powoli, zwracając uwagę na smak każdego kęsa.
- Gdy masz ochotę zrobić coś pod wpływem impulsu, obserwuj impulsy do unikania lub zrobienia czegoś.
- Kiedy głaszczesz swojego kota lub psa, zwróć uwagę na wrażenia na skórze.
Opisywanie – przykłady ćwiczeń
Ćwiczenie 1
Na początku warto wprowadzić krótkie ćwiczenia, np.:
- Zaobserwuj i opisz pierwszą myśl, jaka przyszła Ci do głowy.
- Obserwuj i opisz wybrany przez Ciebie przedmiot na stoliku.
- Obserwuj dźwięki w tym pomieszczeniu i opisz je.
Ćwiczenie 2
Poza sesjami warto zachęcić do rozwijania umiejętności opisywania...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
