Dział: Psychiatria w psychologii

Model hipotezy cechy impulsywności (Bauchaine i wsp.) zakłada, że u podstaw behawioralnej ekspresji objawów ADHD oraz zaburzeń opozycyjno-buntowniczych (ODD) i zaburzeń zachowania (CD) leży ogólny czynnik impulsywności. Nieuwaga występująca w ADHD rozumiana jest tu jako wtórna w stosunku do objawów związanych z nadruchliwością i impulsywnością. Hipoteza zakłada, że dzieci prezentujące nasilone trudności z kontrolą impulsów i nadruchliwością w wieku przedszkolnym mogą rozwinąć ODD we wczesnym dzieciństwie, a następnie zaburzenia zachowania w okresie młodzieńczym i wreszcie antyspołeczne zaburzenia osobowości w okresie wczesnej dorosłości. Rozwój w kierunku zaburzeń eksternalizacyjnych zależny jest jednak od wpływu określonych środowiskowych czynników ryzyka (na podst. R. Gomez i wsp., 2022). Natomiast przegląd literatury dotyczącej neuroobrazowania struktury mózgu sugeruje, że istnieją różnice w patofizjologii ADHD i zaburzeń zachowania (Rubia, 2011).

Traumatyczne zdarzenia mające miejsce, zwłaszcza we wczesnym okresie życia, mają wpływ na funkcjonujące później wzorce emocjonalności. Silny stres towarzyszący doświadczeniom przemocy może mieć konsekwencje także na poziomie biologii mózgu, gdyż mózg jest kluczowym organem odpowiedzi na stres. Niektóre obszary mózgu, takie jak hipokamp, ciało migdałowate i kora przedczołowa, będące częścią układu limbicznego, wykazują szczególną wrażliwość na nadmiar hormonów stresowych i ulegać mogą przebudowie strukturalnej, co ma dalsze konsekwencje dla funkcjonowania.

Patrząc na dysproporcję występującą w leczeniu depresji u mężczyzn przy jednoczesnej ośmiokrotnie wyższej statystyce samobójstw w stosunku do kobiet, możemy zastanawiać się, dlaczego tak jest. Na temat tzw. męskiej depresji powstało wiele hipotez. Czy winny jest tylko stereotyp silnego wzorca męskiego, według którego mężczyzna nie okazuje emocji, czy też problemem jest atypowość objawów depresji u mężczyzn?

Zaburzenia lękowe należą do najbardziej rozpowszechnionych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym na całym świecie (Bourne, 2011). Prawdopodobnie co czwarta osoba dorosła będzie cierpiała na zaburzenie lękowe w jakimś okresie swojego życia (Bourne, 2011) i niestety jedynie niewielka część z nich podda się leczeniu.

Depresja pourazowa, depresja reaktywna, duże zaburzenie depresyjne i zespół stresu pourazowego reprezentują różne zaburzenia kliniczne i nozograficzne pomimo ich podobnego rdzenia objawowego.

W utrzymaniu zdrowia bardzo istotną funkcję pełni układ hormonalny. Jego rola jest znacząca także dla rozwoju mózgu, gdzie poprzez pełnione funkcje neurotroficzne, antyoksydacyjne i metaboliczne ma wpływ na stan psychiczny (Calsolaro, Bottari, Coppini Lemmi, Monzani, 2021). Niedobory lub ponadnormatywne stężenia wytwarzanych przez gruczoły wydzielania wewnętrznego hormonów przyczyniają się do zachwiania homeostazy organizmu. Prowadzą do wyniszczających chorób, których objawy sięgają także zaburzeń emocji i funkcji poznawczych (Jarząb, 2014).

Obecne czasy cechuje „kultura narcyzmu”: konsumpcjonizm, kult ciała, osłabienie wrażliwości na relację i drugiego człowieka, pogoń za sukcesem. Towarzyszy nam narcyzm (Lash, 2015). 
Metaanaliza dokonana w 2018 r. przez Volkert, Gablonskiego i Rabund sugeruje częste występowanie wszystkich zaburzeń osobowości w populacji państw zachodnich – 12,16%, w tym 1,23% dla narcystycznego zaburzenia osobowości (Bagińska, 2021).

Do niedawna panowało przekonanie, że zaburzenia osobowości mogą zostać rozpoznane dopiero u pacjentów, którzy ukończyli 18. r.ż. Jednak pogląd ten dotyczył ostatecznego postawienia takiego rozpoznania, nie zaś obserwowania cech i trudności przejawianych przez dzieci i młodzież w okresie rozwojowym.