W sytuacji gdy mamy do czynienia z utrwalonymi wzorcami zachowań, które przejawiają się w mało elastycznych reakcjach na różne wydarzenia społeczne czy indywidualne, możemy mówić o prawdopodobieństwu zaburzeń osobowości. Zaburzenie osobowości to skrajny bądź znacznie odbiegający od przyjętych w danej kulturze sposób postrzegania, myślenia, odczuwania, przeżywania (Gałecki, 2023). Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że cechą zaburzeń osobowości jest niepodatność na zmiany, co generuje subiektywne cierpienie. Zmiany osobowości może wywoływać wiele różnych stanów: czynniki środowiskowe, genetyczne, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, urazy głowy, padaczka, depresja, zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, np. HIV, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, zaburzenia autoimmunologiczne, choroba Huntingona (Gałecki, 2023). Zgodnie z podejściem kategorialnym każde zaburzenie osobowości jest traktowane jako pojedyncza jednostka diagnostyczna.
Ogólne kryteria diagnostyczne zaburzeń osobowości na podstawie klasyfikacji DSM-5, ICD-10 oraz ICD-11 powiązane są ze sobą:
- stałością i obecnością w różnych dziedzinach funkcjonowania,
- dyskomfortem lub zaburzeniem,
- wykluczeniem innych zaburzeń psychicznych wynikających z zażywania substancji psychoaktywnych bądź chorób somatycznych,
- wyraźne zatracenie w prawidłowym funkcjonowaniu w określonych normach środowiskowych.
Klasyfikacje ICD-10 i DSM-5 uznają za kryterium czasowe początek zaburzenia we wczesnym etapie rozwoju i utrzymywanie się przez długi czas. Klasyfikacja ICD-11 wprowadziła konkretne ramy czasowe, a mianowicie dwa lata, niezależnie od wieku i progresji choroby.
Tabela 1. Kryteria diagnostyczne według DMS-5: wiązanka A, B, C
|
Wiązanka A |
Zaburzenia osobowości, których przejawem są zachowania nacechowane wycofaniem, podejrzliwością i dziwacznością |
F60.0. Paranoiczne zaburzenia osobowości F60.1. Schizoidalne zaburzenia osobowości F21. Schizotypowe zaburzenia osobowości |
|
Wiązanka B |
Z... |
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
