Autor: Urszula Struzikowska-Marynicz

Zarówno w ICD-11 oraz w DSM-5 współuzależnienie nie doczekało się odrębnej jednostki diagnostycznej. Jak zaznaczają Gibson i Donigian (1993), osoby cierpiące z powodu współuzależnienia często diagnozowane były jako klienci z osobowością zależną (Margasiński, 2011). W klasyfikacji ICD-10 objawy współuzależnienia odpowiadały zaburzeniom nerwicowym, związanym ze stresem i pod postacią somatyczną, w tym pod postacią reakcji na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne. Takie „klasyfikowanie” problemu współuzależnienia pozwala podejmować interwencje terapeutyczne podobne do tych stosowanych w psychoterapii powyższych jednostek diagnostycznych, w tym traumy.

Już w 2002 r. dane GUS wskazywały na fakt, że osoby powyżej 60. r.ż., które doświadczały przemocy w rodzinie, stanowiły aż 17% naszego społeczeństwa. Aktualnym trendem demograficznym jest starzenie się społeczeństw, co oznacza, że ryzyko występowania tej przemocy może być jeszcze wyższe (Makara-Studzińska, Sosnowska, 2012). Wolf i Pillemer szacują, że około 3,2% seniorów doświadcza przemocy, a najwyższe ryzyko występowania tego zjawiska obserwuje się w przedziale wiekowym 75–84 lata (Pospiszyl, 1998).

Żałoba nie jest procesem jednolicie uporządkowanym. Ludzkie reakcje są bardzo zróżnicowane. Okres żegnania się z osobą bliską jest procesem rozłożonym w czasie, który nie jest lekarstwem, a przestrzenią umożliwiającą żałobnikowi doświadczenie smutku, bólu i przejścia przez zmianę. Wszystkie odczucia pojawiające się w tym okresie są naturalne.

Stosowanie technik relaksacyjnych w terapii wielu zaburzeń psychicznych, chorób somatycznych, tj. nadciśnienie tętnicze, oraz różnych trudności pacjentów wspiera proces terapii, jak również stanowi dobrą profilaktykę zdrowia psychicznego oraz somatycznego. Przyswojenie technik relaksacyjnych jest ważne, ponieważ – jak wiadomo – wiele zaburzeń psychicznych oraz chorób somatycznych powiązanych jest z długotrwałym przeżywaniem stresu.

Obecne czasy cechuje „kultura narcyzmu”: konsumpcjonizm, kult ciała, osłabienie wrażliwości na relację i drugiego człowieka, pogoń za sukcesem. Towarzyszy nam narcyzm (Lash, 2015). 
Metaanaliza dokonana w 2018 r. przez Volkert, Gablonskiego i Rabund sugeruje częste występowanie wszystkich zaburzeń osobowości w populacji państw zachodnich – 12,16%, w tym 1,23% dla narcystycznego zaburzenia osobowości (Bagińska, 2021).

Do niedawna panowało przekonanie, że zaburzenia osobowości mogą zostać rozpoznane dopiero u pacjentów, którzy ukończyli 18. r.ż. Jednak pogląd ten dotyczył ostatecznego postawienia takiego rozpoznania, nie zaś obserwowania cech i trudności przejawianych przez dzieci i młodzież w okresie rozwojowym.

Główną cechą zaburzeń somatoformicznych są objawy fizykalne występujące bez obecności choroby somatycznej, działania żadnej substancji chemicznej ani choroby psychicznej. Objawy nie są celowo wytwarzane w odróżnieniu od symulacji i zaburzeń pozorowanych i nie można ich wyjaśnić inną chorobą lub wpływem przyjmowanych substancji (Siwiak-Kobayashi, 2002).

Pandemia stanowi przestrzeń gwałtownych zmian i konieczności adaptacji w warunkach, w których dotychczasowe zasoby i mechanizmy okazują się często niewystarczające w nowym i specyficznym czasie. Zderzyliśmy się w swojej codziennej egzystencji z nagłymi i stresującymi zmianami, dotyczącymi niemal każdej sfery naszego życia. Ich nagły i postępujący charakter wymagał od nas restrykcyjnej adaptacji do ograniczeń, obostrzeń, licznych wymogów sytuacyjnych, w tym epidemiologicznych i prawnych.