Przemoc odróżnia się od agresji instrumentalnym charakterem przekraczania granic zasad społecznych i osobistych innych osób, nierównowagą sił, intencjonalnym krzywdzeniem wywołującym straty psychiczne i fizyczne, naruszającym autonomię i prawa drugiej osoby. Celem tych działań jest kontrolowanie, podporządkowanie partnera relacji (Pospiszyl, 1994).
Powody stosowania przez nastolatka przemocy (Badura, Walters, 1968):
- wzorce niewłaściwego reagowania w relacjach interpersonalnych, zinternalizowane w drodze socjalizacji pierwotnej;
- bycie świadkiem, a zatem również ofiarą przemocy w rodzinie, w której przekraczane granice innych ludzi stają się normą funkcjonowania społecznego i sposobem komunikowania emocji, celów i ograniczeń, ale rzadko;
- nieumiejętność konstruktywnego rozwiązywania konfliktów interpersonalnych i intrapsychicznych;
- stan utrzymującej się frustracji, a zatem niezaspokajania ważnych potrzeb emocjonalnych, tj. miłość, bezpieczeństwo, przynależność.
Stosowaniu przemocy przez nastolatka sprzyjają również postawy wychowawcze oparte na (Bolton, Bolton, 1987):
- strukturze rodziny, bazującej na władzy i pozycji jej członków w rodzinnej hierarchii (postawa pobłażliwa, rygorystyczna lub autorytarna);
- parentyfikacji, w której mechanizmie potrzeby młodego człowieka są poddawane deprywacji, on sam doświadcza poczucia presji, przeciążenia nadmiernymi oczekiwaniami i poczuciem obowiązku troszczenia się o dorosłych i rozwiązywania spraw, do których nie jest jeszcze emocjonalnie gotowy;
- nadopiekuńczym i pobłażliwym stylu wychowawczym;
- rygorystycznym i karzącym stylu wychowawczym.
Perspektywa nastolatka stosującego przemoc:
- potrzeba sprawiedliwości, kompensacji, odreagowania, ponieważ nierzadko dziecko stosujące przemoc samo było wcześniej jej ofiarą;
- rodzic krzywdzony przez drugiego rodzica staje się usprawiedliwionym obiektem do odreagowania na nim emocji, funkcjonuje on w roli rodzinnego kozła ofiarnego, na co w rodzinie panuje przyzwolenie;
- dziecko stosuje przemoc, przyłączając się do krzywdzącego rodzica, co ma zagwarantować nastolatkowi bezpieczną, nietykalną pozycję w oczach członka rodziny stosującego przemoc. Odbywa się to na zasadzie „trzymaj przyjaciół blisko, a wrogów jeszcze bliżej”. Okazywana przez dziecko lojalność w stosunku do osoby stosującej przemoc z pozycji jej sojusznika, posłańca, spełnianie rzeczywistych lub przez dziecko wyobrażanych oczekiwań sprawcy wobec niego daje szansę na jego przetrwanie;
- interpretuje siłę, pozycję i władzę jako wartości nadrzędne w relacji z innymi osobami.
Czynniki sprzyjające występowaniu przemocy w relacjach rówieśniczych nastolatków oraz w ich relacjach z opiekunami
Budując bliskie relacje intymne, poszukują oni bliskości, pragną czuć się kochani...
