Przykładami zaburzeń somatoformicznych są m.in. hipochondria i dysmorfobia, niedowłady i porażenia, dysfunkcje układu rozrodczego, dolegliwości bólowe, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, np. zespół jelita drażliwego itp. Wówczas dokuczliwymi objawami są przykładowo problemy gastryczne, bóle wędrujące ciała, zespół przewlekłego zmęczenia czy migrena (Nitsch i in., 2015).
Diagnoza różnicowa zaburzeń pod postacią somatyczną (somatoformicznych) i czynników je podtrzymujących
Zaburzenia somatoformiczne dzielone są na 3 podtypy (Williams i in.):
- Wzorzec dysocjacyjny (zaburzenia konwersyjne, np. niedowłady, drżenie, osłupienie itp.): objawy dotyczące ruchów dowolnych i funkcji czuciowych. Szczególnie w przebiegu tych zaburzeń główny akcent interwencji psychoterapeutycznej kładzie się na rolę i oddziaływanie stresu fizycznego oraz psychologicznego (trauma, przemoc, zakażenie, uraz). Czynniki te stanowią zagrożenie dla poczucia integralności klienta i poczucia własnej wartości czy bezpieczeństwa.
- Wzorzec somatyczny i czuciowy (zaburzenia somatyzacyjne): wielorakie, występujące w postaci nawracającej lub przewlekłej, których początek najczęściej ma miejsce przed 30. r.ż. (ból dotyczy co najmniej czterech lokalizacji ciała, a także występują minimum dwa objawy ze strony układu pokarmowego inne niż ból, jeden objaw ze strony funkcji seksualnej lub układu rozrodczego, inny niż dolegliwość bólowa oraz objawy sugerujące schorzenie neurologiczne.
- Wzorzec obsesyjny lub poznawczy (dysmorfobia, hipochondria): w dysmorfobii występuje nadmierne skoncentrowanie się wokół wyimaginowanego defektu własnego wyglądu, w wyniku którego ulega pogorszeniu funkcjonowanie klienta.
Czynnikami podtrzymującymi objawy mogą być ingerencje chirurgiczne (np. poddawanie się zabiegom chirurgii plastycznej nie rozwiązuje problemu emocjonalnego klienta, natomiast wzmacnia potrzebę dokonywania kolejnych zmian w wyglądzie, w których klient upatruje ulgi w przeżywanym niepokoju). W tym przypadku praca w obszarze samoakceptacji oraz identyfikacji rzeczywistych potrzeb klienta, które miałyby zostać pośrednio zaspokojone przez eliminację rzekomych defektów ciała, może prowadzić do ustąpienia objawów i przekierowania uwagi klienta na dotychczas nieuświadamiane przez niego wartości, konflikty i potrzeby.
Natomiast w przebiegu hipochondrii klient zaabsorbowany jest strachem przed poważną chorobą, cierpieniem lub śmiercią, a jego niepokój utrzymuje się pomimo zapewnień i informacji o braku choroby i stanu zagrażającego życiu. Jego chorobliwe koncentrowanie się na objawach trwa powyżej sześciu miesięcy, powodując pogorszenie się funkcjonowania i nie jest powodowane innym rozpoznaniem psychiatrycznym. Czynnikami podtrzymującymi mogą być rola odgrywana w rodzinie, styl...
