Zdaniem wielu psychoterapeutów (Kernberg, Gabbard, Yeomans, McWiliams, Bomba, Biedrzyński, Aleksandrowicz, Drozdowski, Kitrasiewicz), które szczerze podzielam, superwizja jest niezbędnym elementem pracy psychoterapeuty psychodynamicznego, ze względu na obecne w procesie leczenia zjawiska, przejawy nieświadomego, które często nie mogą zostać świadomie doświadczone przez terapeutę podczas trwania sesji terapeutycznej z pacjentem. W tym miejscu chciałabym się zatrzymać i przekierować uwagę na to, w jaki sposób superwizja indywidualna staje się jednym z głównych (obok szkoleń, seminariów, terapii własnej) narzędzi pracy psychoterapeuty psychodynamicznego.
Superwizja prowadzona zgodnie z nurtem psychodynamicznym zakłada istnienie relacji pomiędzy superwizorem a superwizantem, którzy komunikują się ze sobą poprzez przeniesienie na poziomie świadomym i nieświadomym (Woźniak, 2023). W pracy superwizyjnej odwołujemy się do teorii nieświadomości Zygmunta Freuda, która jest bazą psychoterapii psychodynamicznej i stanowi o tym, że znaczna część życia umysłowego każdego człowieka jest nieświadoma, a jego funkcjonowanie kształtują doświadczenia społeczne (rodzinne, rówieśnicze) oraz czynniki neurologiczno-genetyczne. W związku z tym drogą do rozumienia przeżyć wewnętrznych pacjenta jest refleksja nad przeniesieniem i przeciwprzeniesieniem.
Przeniesienie rozumiane jest obecnie jako ważne źródło informacji o życiu psychicznym człowieka, jego motywacji, potrzebach, historii, charakterze oraz mechanizmach adaptacyjnych do życia. W literaturze możemy spotkać szereg definicji tego zjawiska. Od przeniesienia rozumianego jako sytuacja totalna (Klein, 2007), w której pacjent przenosi na psychoterapeutę totalną sytuację swojego życia, którą należy wyodrębnić z wnoszonego przez niego materiału, poprzez pojmowanie go jako przejaw zaburzeń psychicznych, mających swoją genezę we wczesnodziecięcych doświadczeniach (trudno przesądzać o genezie zaburzenia, ale w tym miejscu odnoszę się do koncepcji analitycznych, które tak uzasadniają powstanie zaburzeń) (Etchegoyen, 2024; Berman-Oelsner, 2024), do perspektywy, w której przeniesienie jest odegraniem w relacji z terapeutą wewnętrznego świata i rozgrywanych tam wewnętrznych dramatów (Lemma, 2024; Kernberg, 2012). Dopełnieniem tych definicji jest spojrzenie Arona (1996, za: Woźniak, 2023), który zwraca uwagę na fakt, że przeniesienie jest również reakcją emocjonalno-poznawczą na osobowość i zachowanie terapeuty, bowiem obydwie strony relacji oddziałują na siebie.
Obok przeniesienia kluczowym pojęciem w psychoterapii psychodynamicznej jest pojęcie przeciwprzeniesienia. Wprowadzone przez Paula Heimanna i rozwijane przez Heinricha Rackera traktowane jest jako zjawisko, które – dobrze rozumiane – otwiera możliwość głębszego zrozumienia wewnętrznych, nieświadomych przeżyć pacjenta (Oelsner, 2024). Z perspektywy relacyjnej przeciwprzeniesienie jest odpowiedzią psychoterapeuty na przeniesienie pacjenta. Reakcje przeciwprzeniesieniowe są niejako odbiciem przeżyć wewnętrznych pacjenta wyprojektowanych na terapeutę, stając się źródłem informacji o jego stanie psychicznym. Pacjent, korzystając z niedojrzałego mechanizmu obronnego, jakim jest identyfikacja projekcyjna, uruchamia w terapeucie aspekty swojego nieświadomego doświadczenia, a terapeuta, nieświadomie identyfikując się z nimi, zaczyna czuć lub zachowywać się zgodnie z rolą, do jakiej poprzez identyfikację projekcyjną został zaproszony.
Kernberg (2012) zwraca uwagę w zjawisku przeciwprzeniesienia na wpływ aspektów życia terapeuty, świadomie lub nieświadomie uruchamianych przez pacjenta. W efekcie możemy rozróżnić przeciwprzeniesienie zbieżne, zgodne z pacjentem, gdy terapeuta r...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
