23 lutego
Światowy Dzień Walki z Depresją
Depresja to nie chwilowy smutek. To choroba. Tym trudniejsza do zdiagnozowania, że mimo wielu kampanii normalizujących jej istnienie nadal krąży wokół niej wiele mitów i krzywdzących stereotypów. Nie każda osoba potrafi też rozpoznać wczesne symptomy depresji. Nie wszyscy podejmują leczenie – z różnych powodów. Czasem są to wewnętrzne przekonania i związany z nimi wstyd. Czasem – proza rzeczywistości, w której zwyczajnie nie stać nas na wsparcie psychoterapeuty, a na terapię w ramach NFZ czeka się zdecydowanie zbyt długo.
Objawy depresji wg klasyfikacji chorób ICD-10
Według klasyfikacji ICD-10, aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, muszą występować przez co najmniej dwa tygodnie, co najmniej dwa z trzech poniższych objawów:
- obniżenie nastroju,
- utrata zainteresowań i anhedonia,
- mniejsza energia lub wytrzymałość na zmęczenie,
oraz dwa lub więcej objawów takich jak:
- trudności w skupieniu uwagi,
- obniżenie samooceny,
- odczuwanie winy, czucie się bezwartościowym,
- pesymistyczne postrzeganie przyszłych wydarzeń,
- myśli bądź zachowania suicydalne lub zachowania autoagresywne,
- problemy ze snem,
- zmniejszenie apetytu.
Rodzaje depresji 1
- depresja endogenna. Mówimy o niej wówczas, gdy nie ma widocznych przyczyn zewnętrznych. Jej przyczyną może być niedobór hormonu noradrenaliny lub też serotoniny spowodowany zaburzeniem przekazu informacji w mózgu, co objawia się obniżeniem nastroju. Osoba cierpiąca na depresję odczuwa przygnębienie, smutek, traci sens życia, czemu mogą towarzyszyć myśli i próby samobójcze;
- depresja maskowana nie objawia się typowymi zaburzeniami nastroju, natomiast towarzyszą jej objawy somatyczne (bóle głowy, kręgosłupa, zaburzenia menstruacji). Mogą się także pojawiać napady paniki, brak apetytu, bezsenność, nadciśnienie oraz duszności;
- depresja występująca w chorobie afektywnej dwubiegunowej, która polega na naprzemiennym występowaniu epizodów depresyjnych i maniakalnych. W fazie depresji występuje wyraźny spadek nastroju, przygnębienie, wycofanie i brak chęci do życia, natomiast fazie manii towarzyszy wzmożona aktywność, podwyższenie nastroju, wysoka samoocena, natłok myśli, brak potrzeby snu, podejmowanie ryzykownych zachowań.
- depresja lękowa objawia się niepokojem, drażliwością, wybuchami paniki, agresji oraz gwałtownymi zmianami nastroju, czemu towarzyszą myśli samobójcze;
- depresja reaktywna związana jest z odczuwaniem długotrwałego stresu którego przyczyną może być zewnętrzna sytuacja, wydarzenie lub przewlekła choroba somatyczna. Depresji reaktywnej bardzo często towarzyszy drażliwość, lęk, smutek. Jeżeli reakcja depresyjna utrzymuje się dłużej niż 2 lata, określamy ją już jako dystymię, czyli przewlekłe obniżenie nastroju.
- depresja poporodowa ma złożoną etiologię. Na jej powstawanie w óżnym stopniu składają się czynniki zarówno biologiczne, jak i psychologiczne. W nowej klasyfikacji ICD-11 depresja poporodowa ujęta jest w kategorii: zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania związane z ciążą, porodem i połogiem. Epizod depresji może pojawić się nawet w ciągu pierwszego roku od porodu.
- depresja sezonowa pojawia się najczęściej w okresie jesienno-zimowym, jej przyczyną bywa niedobór światła. Objawia się przede wszystkim sennością, brakiem energii życiowej, zwiększonym apetytem i przyrostem wagi ciała.
Depresja w Polsce
Szacuje się, że na depresję w Polsce choruje ok. 1,5 mln osób2, a blisko co trzeci nastolatek ma objawy depresji. W 2022 roku z powodu depresji samobójstwo popełniło 146 dzieci3. Według statystyk Komendy Głównej Policji, w 2022 roku 14520 osób (9381 mężczyzn i 5139 kobiet) podjęło próbę samobójczą4. Prawie czterokrotnie mniej mężczyzn (ponad 3 tys.) niż kobiet (11,2 ys.) przechodzi psychoterapię, która jest niezbędna do prawidłowego leczenia5.
Dane statystyczne NFZ 6
Na przestrzeni lat 2013-2023:
- liczba pacjentów, którym udzielono świadczenia z rozpoznaniem głównym lub współistniejącym depresji wzrosła o blisko 200 tyś.,
- aż o 3,8 pkt. procentowych wzrosła liczba świadczeń w grupie osób do 17 roku życia,
- średnio 73% udzielanych świadczeń kierowanych jest do kobiet,
- liczba pacjentów niepełnoletnich, którym udzielono świadczenia z rozpoznaniem głównym depresji, wzrosła czterokrotnie.
Gdzie szukać wsparcia?
- 800 70 22 22 Bezpłatny numer całodobowego Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym
- 116 123 Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych w kryzysie emocjonalnym, czynny przez 7 dni w ygodniu w godz. 14.00–22.00
- 116 111 Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
- 800 108 108 Bezpłatny telefon wsparcia, czynny od poniedziałku do niedzieli (z wyjątkiem dni świątecznych) w godz. 14.00–20.00
- 800 12 12 12 Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
- 22 635 09 54 Telefon zaufania dla osób starszych, czynny w poniedziałek, środę, czwartek w godz. 17.00–20.00
Jak pomóc innym?
Najważniejszym krokiem, by pomóc komuś bliskiemu, jeśli podejrzewamy u niego depresję, jest skierowanie takiej osoby do specjalisty – psychologa lub psychiatry – celem postawienia diagnozy i zaproponowania leczenia. Jeśli z kolei dostrzegasz zachowania bądź osoba głośno wyraża myśli samobójcze nie wahaj się i niezwłocznie zabierz taką osobę na konsultacją psychiatryczną, np. na SOR.
Do zauważalnych oznak choroby należą m.in.:
- ciągły smutek, utrzymujący się przez większość dnia i prawie każdego dnia, niezależnie od tego co dzieje się w życiu;
- utrata zainteresowań i zadowolenia z aktywności, które zwykle sprawiały przyjemność, obojętność na to co dzieje się dookoła;
- zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość.7
Rozwój kompetencji i doświadczenia celem wspierania
O ile farmakoterapia w leczeniu depresji bywa opcjonalna, a o jej włączeniu bądź nie decyduje lekarz psychiatra, o tyle psychoterapia jest ważnym czynnikiem służącym powrotowi do zdrowia. Za najskuteczniejszą w leczeniu depresji uznaje się terapię poznawczo-behawioralną8, co oczywiście nie wyklucza skuteczności innych nurtów oraz metod wspomagających jak np. mindfulness. Bardzo ważna w leczeniu każdego zaburzenia jest relacja na linii pacjent – psychoterapeuta. Dlatego ważne jest, by zwracać uwagę nie tylko na modalność, w której dany psychoterapeuta pracuje, ale też na jego wykształcenie, doświadczenie i otwartość na dokształcanie się.
W tym miejscu chcemy zaproponować kilka kursów kierowanych do specjalistów, które wesprą ich w pracy z klientami z rozpoznaną depresją.
Zródła
- https://www.gov.pl/web/rpp/zanurzeni-w-ciemnosci-zrozumienie-istoty-i-przyczyn-depresji
- https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/o-chorobie/statystyki
- https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/146-mlodych-samobojcow-w-polsce-swiatowy-dzien-walki-z-depresja/rsmtzwn
- https://policja.pl/pol/aktualnosci/241638,Nie-mow-do-mnie-quotWszystko-bedzie-dobrzequot-Po-prostu-badz.html
- https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-depresja
- https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-depresja
- https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/o-chorobie/moj-bliski-ma-depresje
- https://twarzedepresji.pl/o-leczeniu-depresji/