Nastolatek po próbie samobójczej w gabinecie terapeutycznym – empatyczne wsparcie w kryzysie
Nawiązanie i umacnianie relacji terapeutycznej w kontakcie z nastolatkami po podjętej próbie samobójczej wymaga od specjalisty szerokiego spektrum kompetencji skupionych wokół umiejętności empatycznego słuchania oraz głębokiego pragnienia, by zrozumieć, co i w jaki sposób doprowadziło do chęci odebrania sobie życia. Ta intrasubiektywna i nieoceniająca postawa stała się fundamentem podejść terapeutycznych ukierunkowanych na ograniczanie ryzyka samobójstwa. Jednym z podstawowych elementów koniecznych do uwzględnienia w planie pomocy jest „ból psychologiczny” będący konstruktem wprowadzonym do suicydologii przez Shneidmana (1993), opisującego zjawisko silnego, a jednocześnie z pozoru niemożliwego do zniesienia cierpienia. Kolejnymi istotnymi elementami są poczucie braku nadziei (O’Connor i in. 2004; Williams, 2001) oraz negatywny stosunek do samego siebie, uzewnętrzniony niekiedy w otwartej nienawiści wobec siebie (Baumeister, 1990), który ukazuje samobójstwo jako drogę ucieczki od własnego ja. Podejście skupione wokół dostrzegania i analizowania wskazanych konceptów pomaga nam jako specjalistom dostrzec, że ograniczanie ryzyka samobójstwa polega w istocie na poszukiwaniu sposobów, aby podwyższyć próg tolerancji dyskomfortu u naszych klientów i pomóc im nabyć umiejętności radzenia sobie z kryzysem oraz wspomagać budowanie zasobów niezbędnych do tego, by wieść życie, którego warto będzie doświadczać. Niezbędne jest w tym jednak nie tylko przeprowadzenie profesjonalnej diagnozy i zaplanowanie interwencji, ale także zapewnienie zrozumienia, którego fundamentem jest nieoceniająca postawa (Michel i Jobes, 2010).
Ocena ryzyka samobójstwa jako element procesu pomocy
W przypadku młodych klientów, którzy w przeszłości podjęli próbę samobójczą lub podejmowali je wielokrotnie, konieczne jest dokonanie oceny ryzyka na wstępnym etapie oddziaływań. Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na fakt, że deklaratywne (wyrażone w kontakcie werbalnym) negowanie występowania myśli czy zamiarów samobójczych nie jest równoznaczne z brakiem ryzyka samobójstwa. Specjalista powinien posiadać rozległą wiedzę dotyczącą czynników ryzyka i czynników protekcyjnych. Przydatne jest zatem stosowanie zarówno pytań bezpośrednich (np. Czy myślisz o samobójstwie? Czy myślałeś/myślałaś o metodach, jakich mógłbyś/mogłabyś użyć, aby popełnić samobójstwo?), jak i wykorzystywanie własnej wiedzy i obserwacji. Budowanie współpracy może opierać się na wykorzystywaniu skal samooceny, np. prowadzeniu przez młodego człowieka dzienniczka zachowań samobójczych (w tym samouszkodzeń), a następnie wspólnie z terapeutą dokonywanie analizy dotyczącej intencji i zastosowanych metod radzenia sobie oraz ocena ich skuteczności (Młodożeniec, 2019). Ocena ryzyka nie jest izolowanym działaniem, ale stanowi element procesu leczenia. Z tego powodu istotne jest wykorzystywanie empatycznych, otwartych pytań, wspomagających budowanie relacji terapeutycznej:
- Wyobrażam sobie, że sytuacja jest naprawdę trudna. Czy mogłabyś/mógłbyś pomóc mi zrozumi...
Ten artykuł jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników.
