Na użytek tego artkułu terminu borderline będę używał nie jako opisu typu osobowości (Borderline Personality Disorder), ale jako opisu typu organizacji osobowości (Bordeline Personality Organization). Termin organizacja osobowości borderline (BPO) jest terminem szerszym od zaburzenia osobowości borderline, pomieszczającym w swoim spektrum różne typy osobowości, np. schizotypową, schizoidalną, paranoiczną, antyspołeczną, narcystyczną, zależną, unikająca i borderline. Ten termin pozwala odnieść się do przypuszczalnej etiologii, głębokości zaburzenia i rokowań terapeutycznych (Kernberg, 1989, 2005).
Kernberg wskazuje, że „diagnoza organizacji osobowości borderline jest oparta na trzech kryteriach strukturalnych: rozmyciu tożsamości, określonym poziomie działań obronnych i zdolności do badania rzeczywistości” (Kernberg, 2005, s. 18).
- Rozmycie tożsamości – charakteryzuje je brak integracji obrazu siebie (self) oraz obrazu znaczących innych (obiektu). Pacjentom tym trudno zbudować wielowymiarowy obraz siebie i znaczących osób z ich życia. Nie potrafią oni stworzyć spójnych, zintegrowanych psychologicznie opisów siebie i innych. Syndrom rozproszenia tożsamości powoduje zagubienie tych pacjentów w otaczającej ich rzeczywistości oraz jest źródłem ich cierpienia.
- Mechanizmy obronne – operacje obronne tych pacjentów oparte są na prymitywnych mechanizmach obronnych. Słowa „prymitywne” używam tutaj w znaczeniu opisowym, a nie ocennym. Prymitywizm działania tych obron polega na znaczącym zniekształceniu rzeczywistości. Takie mechanizmy obronne, jak rozszczepienie, projekcyjna identyfikacja i zaprzeczenie, powodują, że osoby te są w kontakcie z silnie zniekształconymi, karykaturalnie wyidealizowanymi lub zdewaluowanymi obrazami obiektów.
- Testowanie rzeczywistości – pacjenci borderline mają zachowane testowanie rzeczywistości. Badanie rzeczywistości jest definiowane jako zdolność do odróżnienia Ja (self) od nie Ja (nonself) oraz tego, co wewnątrzpsychiczne od tego, co zostało spowodowane zewnętrznymi bodźcami (Kernberg, 2005, s. 20).
Psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu stawia sobie za cel zmianę strukturalną, która jest opisywana poprzez modyfikację rodzaju konfliktów intrapsychicznych, wzmocnienie ego, uzyskanie równowagi pomiędzy ego, id i superego i, co za tym idzie, ograniczeniu nacisków ze strony superego i id (Kernberg, 1992).
Model teoretyczny psychoterapii skoncentrowanej na przeniesieniu
Psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu jest zmodyfikowaną formą psychoanalizy (psychoterapią psychodynamiczną) dedykowaną do pracy z pacjentami z ciężkim zaburzeniem osobowości. Ten model psychoterapii został opracowany jako odpo...