Cuckolding – zespół zdrady prowokowanej. Norma czy zaburzenie?

Zapraszamy również do wzięcia udziału w OGÓLNOPOLSKIM KONGRESIE PSYCHOLOGÓW I PSYCHOTERAPEUTÓW!

Cuckolding – zjawisko zdrady kontrolowanej i jego psychologiczne aspekty

Cuckloding to pojęcie, które funkcjonuje w literaturze anglojęzycznej (Khar, 2008; Chuba, 2015; McGonial, 2019) i ujmuje aktywność, która w rodzimej terminologii przyjmuje określenia „zespołu zdrady kontrolowanej” lub „zdrady prowokowanej”. Akt cuckoldingu nie musi spełniać kryteriów syndromu o charakterze psychopatologicznym, jak i nie musi być formą zdrady rozumianej jako naruszenie zaufania czy przysięgi w związku partnerskim lub małżeńskim. Celem zachowania jest uzyskanie podniecenia seksualnego lub zwiększonej przyjemności erotycznej w czasie aktywności seksualnej podejmowanej przez partnera(-kę) z osobą trzecią.

Zazwyczaj inicjatorem opisywanej aktywności jest „osoba zdradzana”, która uzyskuje satysfakcję dzięki obserwacji lub słuchaniu treści związanych ze zdradą. Badania wykazują, że inicjatywa najczęściej leży po stronie mężczyzn i to właśnie mężczyźni są najczęściej beneficjentami cuckoldingu. W parach heteronormatywnych ponad 50% mężczyzn przyznaje się do tego typu fantazji, w przypadku kobiet to 25% (Kort, 2019).  Cockolding może występować w wielu wariantach: relacjonowania o zaistniałej „zdradzie”, podglądania, asystowania w kontakcie seksualnym partnera(-ki) z osobą trzecią, obserwowania, oglądania nakręconego w czasie „zdrady” filmu. Proces poszukiwania, wybierania partnera(-ki), ustalania i aranżowania sytuacji lub uzgadniania zasad i warunków również może wpisywać się w omawiane zjawisko. Oprócz podniecenia seksualnego występować może szerokie spektrum reakcji: poczucie niepokoju i zazdrości, jak i pewności siebie oraz czerpania satysfakcji z tego, że ktoś pożąda partnera(-kę), czy przyjemności z obserwowania rozkoszy, której doświadcza partner(-ka) z inną osobą.

W odróżnieniu od seksu w „trójkącie”, swingowania, w cuckoldingu „osoba zdradzana” nie uczestniczy czynnie w kontakcie seksualnym. Natomiast, różnicując od masochizmu, nie musi on powodować bólu psychicznego lub fizycznego. Choć pojawiają się koncepcje, które zwracają uwagę na aspekty upokorzenia, poniżenia, lęku, które są elementami ważnymi dla „osoby zdradzanej” do osiągnięcia wyższego poziomu pobudzenia (por. McGonial, 2019; Kafka, 2005), to nie musi oznaczać fetyszyzmu w rozumieniu klinicznym (First, 2018).

Couckolding a zaburzenie fetyszystyczne

Cuckolding z reguły występuje w trzech wariantach:

1. Zachowania mieszczące się w „normie partnerskiej” – jako aktywność erotyczna zdrowych osób, choć w ocenie społecznej może być traktowana jako dewiacja, lub aktywność określana potocznie jako fetysz.
2. Zachowanie partnerskie, które wymknęło się spod kontroli, stało się przedmiotem konfliktu i napięć w związku lub wpisuje się w mechanizmy koluzji partnerskiej i pogarsza jakość funkcjonowania relacji, kwalifikując się w ten sposób do terapii par.
3. Zaburzenie fetyszystyczne, które spełnia kryteria parafilii (First, 2018). W tej sytuacji wskazana jest najczęściej indywidualna terapia zgodna z zaleceniami dla tej jednostki klinicznej (Kafka, 2005).
    

Fetyszyzm, jako odmiana zaburzenia preferencji seksualnych (parafilia), spełnia kryteria dolegliwości klinicznej, jeśli utrzymuje się przez co najmniej sześć miesięcy i występuje jako wyłączna lub dominująca forma zaspokojenia seksualnego, której jednocześnie towarzyszy silne wzbudzenie seksualne w sytuacji podejmowania aktywności lub w czasie fantazji, powoduje cierpienie kliniczne i/lub ograniczenie w funkcjonowaniu społecznym, partnerskim, a inne formy aktywności seksualnej nie dają wystarczającego spełnienia (First, 2018). Nie możemy zaliczyć zjawiska cuckoldingu do chorobowego fetyszu, jeśli nie powoduje klinicznego cierpienia któregoś z partnerów, jeśli odbywa się za obopólną zgodą i nie jest dominującą formą życia seksualnego lub warunkiem koniecznym do uzyskiwania satysfakcji.

Mechanizmy intrapsychiczne łączące seks i lęk

Seks wpisuje się w najsilniejsze tabu kulturowe, najmocniej oddziałujące wobec osób przed osiągnięciem pełnoletności. Tabu seksualne wzmacniane jest lękiem przed grzechem, a narzędziem do jego podtrzymywania jest poczucie winy, wstyd, kara, ośmieszanie. Łamanie tabu zazwyczaj budzi lęk, jednocześnie w przypadku seksualności złamanie tabu może dawać podwójną przyjemność – przyjemność z samej stymulacji seksualnej oraz uzyskiwaną z poczucia sprawstwa dzięki przełamywaniu lęku. Jeśli seks, w tym także zachowania autoseksualne, występuje w kontekście przełamywania lęku, może dojść do utrwalenia omawianych zachowań i zwiększenia motywacji do poszukiwania nowych bodźców lękowych (zazdrości, poniżenia), łączonych z aktywnościami seksualnymi.

Badacze (McGonial, 2019) upatrują genezy mechanizmów cuckoldingu w powiązaniu przyjemności seksualnej z przykrymi emocjami warunkowanymi na wcześniejszych etapach rozwoju osobniczego. Tej koncepcji towarzyszy założenie, że zdrada kontrolowana wiąże się z uczuciami lęku, które mogły pojawić się za sprawą upokorzenia, dominacji, agresji, utraty relacji w dziecięcym i nastoletnim okresie życia i zostały powiązane z podnieceniem seksualnym (Bancroft, 2010). Dziecięcym i nastoletnim doświadczeniom w czasie redukcji stresu czy lęku często towarzyszy masturbacja jako jeden z powszechniejszych sposobów radzenia sobie z napięciami psychicznymi. Kilkanaście procent dzieci podejmuje instrumentalną masturbację, ponad połowa nastolatków rozładowuje przykre emocje aktywnością autoerotyczną, która ma miejsce między innymi w odpowiedzi na trudne uczucia związane z relacjami rówieśniczymi, szkołą, konfliktami i napięciami w domu, brakiem umiejętności radzenia sobie ze stresem (Beisert, 2007).

Powyższe uwarunkowania mogą być wzmacniane na późniejszych etapach życia, gdzie masturbacja służy jako środek na ukojenie smutku po niepowodzeniach, nieudanej randce, utracie partnera(-ki), poniżeniu przez inną osobę i współwystępuje z erotyzacją tych emocji, czyli nadawaniem erotycznego znaczenia uczuciom, które pierwotnie ich nie posiadały (McGonial, 2019). Poparciu tej tezy z pomocą przychodzi praktyka kliniczna wskazująca na regulacyjną rolę seksu w konfliktach partnerskich, małżeńskich. Gdzie seks partnerski, redukując napięcie psychiczne w czasie kłótni i dając tym samym przyjemność, wzmacnia powiązanie mechanizmów erotycznych z dystresem, stając się dla par swoistym remedium na rozładowanie napięcia w relacji.

Funkcje cuckoldingu w związku

Zachowania seksualne typu cuckolding mogą spełniać różnorodne funkcje w relacji:

• Związek, w którym jeden partner preferuje zachowania sadystyczne, a drugi masochistyczne, lub jedno voyeryzm, a drugie ekshibicjonizm lub oboje lubią swingowanie, gdzie jedno doświadcza podniecenia przy akompaniamencie zazdrości, a drugie, obserwując lęk zazdrosnego partnera, nabiera charakteru koluzji – potrzeby jednego partnera stają się komplementarne z potrzebami drugiego, mimo że mogą mieć charakter społecznie nieakceptowany, a czasem fetyszystyczny.
• Couckolding może być efektem skrywanej orientacji homoseksualnej lub nieujawnianych preferencji seksualnych, gdzie na przykład pod pretekstem przyjemności dawanej własnej partnerce mężczyzna doświadcza zaspokojenia potrzeb seksualnych, obserwując aktywność seksualną innego mężczyzny.
• Jako kompensacja ograniczonej sprawności seksualnej lub fizycznej partnera(-ki), który(-a) uzyskuje przyjemność seksualną dzięki obserwacji (słuchania) „zdrady”, a partner(-ka) doświadcza zaspokojenia seksualnego bez poczucia winy, co obrazuje w bardziej złożony sposób film w reżyserii Romana Polańskiego Gorzkie gody.
• Kontrola partnera(-ki) zabezpieczająca przed realnym zagrożeniem (lub lękiem), które wynika z niekontrolowanej niewierności, może być również powiązana z motywacją do tego typu aktywności seksualnych. Towarzyszyć jej mogą przekonania, projekcje lub stereotypy, które ujmują seks jako zjawisko będące poza sferą kontroli wolicjonalnej: „Mężczyzna jest tylko mężczyzną i przy nadarzającej się okazji na pewno skorzysta”, „Kobiety zawsze mogą i pragną dużego i sprawnego prącia”. Z pomocą w takim kontekście może przyjść zdrada kontrolowana jako forma zabezpieczenia przed zdradą niekontrolowaną (Lehmiller, 2020).
• Ratowanie związku przed rozpadem za pomocą bardziej ekscytujących doznań erotycznych, które mają wzmocnić siłę zaangażowania w relację. Partnerom wówczas towarzyszy przekonanie, że siła więzi emocjonalnej w związku może być budowana przez jakość relacji seksualnej i intensywniejsze doznania seksualne.
• Inne koncepcje (McGonial, 2019) zwracają uwagę na fakt, że mechanizm opisywanego zjawiska budowany jest w wyniku niewystarczającej satysfakcji w związkach, gdzie silniejsze doznania seksualne – stymulowane w relacji z „trzecim(-ą)” – stają się substytutem niezaspokojonych potrzeb: niewystarczającej bliskości, pożądania i atrakcyjności, zaangażowania uczuciowego.
• Cuckolding może być również poszukiwaniem pretekstu do rozstania, jako forma karania partnera metodą odwetu czy forma odbarczenia z poczucia winy, np. po zdradzie.
• Forma seksualnej gry partnerskiej lub rodzaj eksperymentów seksualnych, gdzie celem jest wzmocnienie doznań seksualnych, poszukiwanie nowych doznań, którym towarzyszyć mogą zróżnicowane motywacje: „Cieszy mnie widok podnieconego(-ej) partnera(-ki), który(-a) osiąga większą przyjemność, czuje się spełniony(-a), realizuje swoje fantazje, doświadcza czegoś, czego nie mogę mu/jej dać w takiej intensywności, a jednocześnie wiem, że mnie kocha, a nasz seks na tym zyskuje”.
   

Studium przypadku

Zgłasza się do gabinetu seksuologicznego para z inicjatywy męża (mężczyzna w wieku 39, a kobieta 37 lat). Posiadają dwójkę dzieci w wieku przedszkolnym, pracują w zawodach pomocowych. W związku są ponad 10 lat. Wychowywali się w rodzinach religijnych, gdzie seks był tematem tabu, a pierwsze partnerskie kontakty seksualne mieli na studiach. Dla mężczyzny pierwsze doświadczenia autoseksualne wiązały się z poczuciem winy, niepokoju. Między jego rodzicami często dochodziło do konfliktów, a łóżko pełniło funkcję łagodzącą napięcia. Dla kobiety jako nastolatki autoerotyzm wiązał się ze wstydem. W domu rodzinnym mówiło się otwarcie o seksie, ale w sposób ironiczny i prześmiewczy. W czasie kłótni, kiedy obawiała się rozstania rodziców, masturbacja dawała ukojenie jej nastoletnim lękom.

Początki seksualnej relacji w małżeństwie wiązały się z niepowodzeniami, głównie wynikającymi z braku doświadczenia. Rozmowy o seksie budziły zawstydzenie, ale para szybko odkryła, że po większych konfliktach partnerskich było mniej barier w seksie. Alkowa dawała ulgę nie tylko kłótniom, ale również budziła więcej ekscytacji i fantazji. Od ponad dwóch lat w seksie układa się lepiej, choć nadal pozostaje on lekiem na często pojawiającą się w związku złość. Występuje raz lub dwa razy w tygodniu, z reguły jest satysfakcjonujący.

Opisywany seks partnerski nie ma oznak przymusu ani przemocy, u obojga nie ma objawów fetyszyzmu, inne zaburzenia nie znajdują potwierdzenia. Nie leczyli się dotychczas psychiatrycznie i terapeutycznie, deklarują miłość i zaangażownie w relację. Około dwa lata temu odkryli, że fantazje seksualne z osobami trzecimi dają im więcej radości, jednocześnie seks trwał przy nadmienionych fantazjach dłużej, a ryzyko spadku pożądania i podniecenia było mniejsze. Ze strony partnera dominowały fantazje o „trójkątach” i seksie grupowym, partnerka relacjonowała głównie fantazje o relacjach z innymi kobietami i o seksie, w którym jest zaskakiwana pieszczotami innego mężczyzny.

Odkrycie fantazji o zdradzie wywołało większą falę namiętności. Kilka miesięcy fantazji i wyobrażeń o osobach trzecich podsunęło kolejny krok – flirt z innymi osobami na portalach randkowych. Na początku kobieta podeszła do sprawy sceptycznie, ale przyjemność, jaką miał mąż z jej opowieści o flircie z innymi, zaczął wzbudzać i jej pożądanie. 

Żona, po sesjach na portalach, dzieliła się z mężem przebiegiem rozmów z innymi mężczyznami, co dodawało pikanterii w łóżku. Kolejnym krokiem było pytanie żony o flirt w realności. Tym razem mąż był sceptyczny, ale również i tutaj rozważania nie trwały długo. Mąż zaaranżował spotkanie, a żona mimo początkowej obawy, spotkała się z innym mężczyzną. Ważnym momentem była impreza, kiedy mąż miał okazję obserwować zmysłowy taniec żony z innym mężczyzną, na co wcześniej oboje wyrazili zgodę. Kolejny krok stanowiło zaproszenie przyjaciela rodziny na lampkę wina. Na pierwszym spotkaniu we troje żona zaczęła się całować z przyjacielem, a scenę tę mąż obserwował z ukrycia, doświadczył silnego pobudzenia, po którym małżeństwo miało – jak sami to określili – „najlepszy seks”. W czasie kolejnego spotkania z przyjacielem „poszli na całość”, gdzie mąż był obserwatorem zdarzenia, tym razem nie przebywał w ukryciu. Po tej sytuacji doszło do kilku kolejnych spotkań z przyjacielem i innymi mężczyznami. Mąż po paru miesiącach zaczął dopytywać o zaangażowanie uczuciowe żony w powyższe relacje, co zaczęło prowadzić do sporów.

Projekt włączania innych osób w fantazje i do życia seksualnego został zawieszony, jednocześnie zaczęło opadać pożądanie i przyjemność z seksu partnerskiego. Do związku zaczęły wracać dawne spory i konflikty. Dotyczyły wychowania dzieci, spraw ekonomicznych, agresji słownej męża. Żona rozważała rozstanie, ale poznała innego mężczyznę, z którym spotykała się wyłącznie na kawę. Rozmowy dawały jej rodzaj „odskoczni” od relacji małżeńskiej, co skutkowało mniejszym napięciem w domu. Mąż dowiedział się o spotkaniach żony, konflikty w związku znów zaczęły słabnąć, seks znów był lepszy, choć pojawiła się zazdrość męża, podejrzenia o seks pozamałżeński żony i obawy przed rozstaniem. Mąż zaproponował wówczas konsultację ze specjalistą.

Wnioski z konsultacji

Powyżej opisywane zachowania seksualne występujące w kontekście relacji prawdopodobnie spełniają kilka funkcji w związku: rozładowują konflikty, być może agresję, niwelują wstyd, rozpalają wyobraźnię erotyczną i jej ekspresję. Jednocześnie dostrzegalny jest deficyt innych umiejętności – redukowania napięcia w konfliktach partnerskich, trudności komunikacyjne, słabe zdolności mentalizowania relacji oraz trudności w antycypowaniu stanów mentalnych. Można również założyć, że brakuje kompetencji do budowanie granic nie tylko w relacji (konflikty i agresja słowna), ale też w otwieraniu związku na nowe doświadczenia, gdzie ekscytacja seksualna wycisza obawy o bezpieczeństwo w relacji.

Dostrzegalna w tym przypadku progresja zachowań, często obserwowana w zaburzeniach fetyszystycznych, rodzić może ryzyko rozwoju podobnych mechanizmów u jednego lub obu parterów. Jednym z powtarzalnych mechanizmów w problemach konfliktowych jest sprzężenie zwrotne. Tutaj występuje ono w kilku odsłonach. Seks staje się buforem konfliktów, wzmacniając w ten sposób przekonania o jego ważnej roli spajającej związek, a w przypadku osłabienia napięcia seksualnego może zwrotnie budzić lęk przed zagrożeniem związku. Ekscytujące fantazje i aktywności w towarzystwie osób trzecich rozwijają doznania seksualne, co pozostawia wrażenie, że relacja układa się lepiej, a jej brak może powodować nudę, lęk, rozdrażnienie. Seks również może hamować część lęków przed rozpadem związku i jednocześnie uruchamia lęki po przekroczeniu kolejnych granic. Z kolei okres wyciszenia napięcia dopuszcza do głosu różne niepokoje, na które dotychczasowym antidotum był seks.

Do sprawdzenia jest również hipoteza czy działania pary, ze wskazaniem na męża, nie są formą zabezpieczenia się przed niekontrolowaną zdradą żony, a działania żony formą ograniczania agresji męża i zapewnienia większego poczucia stabilności w relacji, poprzez wzbudzanie w nim zazdrości. Być może para odkrywa wiele zastosowań seksu dla stabilizacji związku, natomiast nie można pominąć roli opisywanych doświadczeń w charakterze mechanizmów regulujących przekonania o własnej wartości, potrzebie kontroli, sprawności seksualnej, atrakcyjności partnerskiej, poczuciu wpływu i siły.

Metody i techniki pracy

W ramach diagnostyki, po przeprowadzeniu wstępnego wywiadu warto rozeznać się:

• Kto jest inicjatorem cuckoldingu?
• Jaka kryje się za tym motywacja obu stron?
• Jak sytuacja jest negocjowana przez partnerów?
• W jaki sposób uwzględniane i mentalizowane są wątpliwości oraz obawy?
• Jaki jest wpływ aktywności na związek?
• Jak para sobie radzi z konfliktami i napięciem wynikającym z cuckoldingu (jeśli takie się pojawiają)?
• Jak partnerzy sobie radzą z lękiem, zazdrością, upokorzeniem?
• Jak przebiega komunikacja na ten temat?
• Jaka forma komunikacji dominuje (uległość – dominacja; krzywda – wina; spór – dyskusja)?
• Co buduje komunikację sporu?
   

Pracę z parą proponuje się podzielić na kilka etapów:

• Budowanie sojuszu z parą w obszarze seksuologicznym, społecznie silniej tabuizowanym i stygmatyzowanym wymaga większego nakładu pracy. Z pomocą może w tej sytuacji przyjść metodyka pracy w procesie angażowania, wykorzystywana na przykład w dialogu motywującym (Miller, Rollnick, 2014) lub metodyka z terapii opartej na mentalizacji (Allen, Fonagy i inn., 2014), a co za tym idzie – zbadanie poziomu lęku przed terapeutą, samym tematem, zbadanie oczekiwań dotyczących powyższej tematyki, podkreślenie przez terapeutę nieocenionego charakteru pracy. Zbadanie dotychczasowych sposobów radzenia sobie z napięciami, zazdrością, konfliktami. Na tym etapie można też sprawdzić, jaki jest poziom zaangażowania emocjonalnego parterów, jakie występują zniekształcenia i błędy komunikacyjne.
• Ukierunkowanie pracy na obszar, który wywołuje najwięcej trudności. Odnalezienie ambiwalencji, sprzecznych tendencji, dysonansów wobec powyższego tematu powinno pojawić się na pierwszym planie, jeśli stanowi to najważniejszy obecnie problem dla pary. Istotne w tej materii jest zbadanie funkcji zjawiska w związku, czy „zdrada kontrolowana” miała charakter presji, przymusu, czy jest formą gry partnerskiej, która wymknęła się spod kontroli, a może sposobem na ratowanie związku, narzędziem do odreagowania innego napięcia, wrogości, formą rozwiązania innych trudności, sposobem na nudę, zadośćuczynieniem. Ustalenie, czy jest formą zemsty, poniżenia, czy efektem rozregulowania seksualnego jednego z partnerów lub też najzwyczajniej zabrakło dbałości o bezpieczeństwo w ryzykownych zabawach. Z pomocą mogą przyjść hipotezy w powyższej części niniejszego tekstu.
• Wydobycie zasobów, m.in. dotychczasowych sposobów i metod radzenia sobie z trudnościami w relacji – po odnalezieniu określonej funkcji problemowych zachowań i wybraniu do pracy jednego z ważnych obszarów, budzących najwięcej napięcia. Sprawdzić należy, czy niezbędne jest zamknięcie tematu „zdrady kontrolowanej”, czy dekonstrukcja dysfunkcjonalnych mechanizmów, czy eliminowanie języka podtrzymującego agresję. Należy uwzględnić również, że w przypadku pracy z wieloma parami, tak jak i w omawianym studium, jedną z ważniejszych trudności jest komunikowanie potrzeb, oczekiwań i stawianie granic w atmosferze odpowiednio konstruowanej narracji.
• Planowanie to etap, w którym niezbędne jest określenie parametrów nieagresywnego języka, parametrów bezpieczeństwa w czasie ewentualnych kolejnych „kontrolowanych zdrad”, zbudowanie partnerskiego kontraktu, określenie, w jaki sposób będą komunikowane oczekiwania i potrzeby, na co będzie lub na co nie będzie zgody w relacji. Warto również zaznaczyć, że w tego typu zachowaniach ważne jest zadbanie nie tylko o zasady eksperymentów seksualnych, ale również o profilaktykę, m.in. psychologiczną.
• Z pomocą w pracy z parą nad omawianym zagadnieniem cuckoldingu może przyjść lista poniższych pytań:
  • Co to oznacza dla pary „zdrada kontrolowana”? Czy to tylko seksualna zabawa partnerska? Czy coś innego? Jeśli tylko seks, to w jakim zakresie? Czy to ma być kontakt jednorazowy, czy wielokrotny?
  • Czy obie strony mają na to pełną zgodę? Jakie są wątpliwości? Czy te wątpliwości uwzględnia partner(-ka), który(-a) proponuje „prowokowaną zdradę”? Jakie są najważniejsze wątpliwości i obawy dotyczące „prowokowanej zdrady”?
  • Czy partner(-ka) ma zaufanie do tego, że druga strona się nie zauroczy, nie zakocha? Co w sytuacji, jeśli z innym/inną osobą seks będzie bardziej atrakcyjny?
  • Jakie są zasady otwierania związku na innych? Czy po kontakcie seksualnym partner(-ka) będzie wychodzić od kochanka(-ki), czy zostaje z nim/nią w łóżku? Czy spotkanie jest tylko „na seks”, czy towarzyszą mu elementy adoracji, uwodzenia, romantyczny wieczór, kolacja ze śniadaniem?
  • Jakie są zasady bezpieczeństwa? Czy używane będą środki antykoncepcyjne? Jakie jest zaufanie do osoby trzeciej, że nie wyrządzi krzywdy? I czy jej nie zostanie wyrządzona krzywda? Czy kochanek(-ka) będzie poinformowana(-y), w jakiej uczestniczy grze? Czy ma na to zgodę? Czy ta zgoda jest trójstronna? Co w sytuacji, kiedy osoba trzecia będzie chciała „czegoś więcej”, kiedy zacznie się angażować?
  • Co w przypadku, gdy zasady ulegną zmianie w trakcie trwania kontaktu? Jakie podejmiecie działania, środki zaradcze?
  • Jakie są konsekwencje potencjalnej zdrady? W jaki sposób będziecie sobie radzić z: zauroczeniem, ciążą, chorobą przenoszoną drogą płciową, jak się zabezpieczycie?
  • Jakie inne obawy dostrzegacie?
     

Podsumowanie

Na zjawisko cuckoldingu warto spojrzeć z perspektywy mechanizmów systemowych i intrapsychicznych, oczywiście przy założeniu, że dla pary stanowi on problem. Systemowe podejście pomoże zrozumieć m.in.: funkcje cuckoldingu, granice relacji, umiejętności negocjacji potrzeb, umiejętność mentalizacji, a intrapsychiczna diagnostyka umożliwi ocenienie indywidualnego poziomu zaburzenia (jeśli taki występuje) i zrozumienie mechanizmów zależności między jednym a drugim. Przykładowo, czy partner nie został zaproszony do zabawy w ramach podtrzymywania objawów fetyszystycznych, uzależnienia, zaburzeń osobowości. Należy uwzględnić poza standardowym wywiadem klinicznym, aspekty fetyszyzmu lub zaburzenia kontroli impulsów oraz zaburzenia nawyków i popędów. Wskazana w tej sytuacji może być, oprócz pracy z parą, indywidualna psychoterapia, indywidualna diagnostyka, która wykracza tutaj poza zakres tematyczny.

Podsumowując, cuckolding może być aktywnością wśród par nieprezentujących zaburzonych mechanizmów, może być elementem zabaw i eksperymentów, które bez odpowiedniej profilaktyki mogą wymykać się spod kontroli. Może również pełnić wiele funkcji w stabilizacji relacji, a także może być przejawem różnych patologicznych zachowań. Dodatkowo trudnością w pracy z parą może być społeczny odbiór tej aktywności, oskarżenie o dewiację, mimo że zdecydowana większość społeczeństwa posiada fantazje o osobach trzecich włączanych w relację seksualną pary. W diagnozie i ocenie zachowania warto, aby specjalista poddał również autorefleksji nastawienie wobec pary i jej zachowań seksualnych, które może przybierać szerokie spektrum reakcji od krytyki i patologizowania po zafascynowanie i zazdrość.

BIBLIOGRAFIA:

1. Allen, J.G., Fonagy, P., Bateman, A.W. (2014). Mentalizowanie w praktyce klinicznej. Krakó [w:] Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
2. Bancroft, J. (2011). Seksualność człowieka. Wrocła [w:] Elsevier Urban i Partner.
3. Beisert, M. (2007). Seksualność w cyklu życia człowieka. Warszawa: PWN.
4. Chuba, V. (2015). Cuckold and hotwives: A survey of sexual lifestyle and satisfaction. The Institute for the Advanced Study of Human Sexuality, San Francisco, CA.
5. First, M.B. (2023). DSM-5 Diagnostyka różnicowa. Wrocła [w:] Edra Urban & Partners.
6. Kafka, M.P. (2005). „Zaburzenia o charakterze parafilijnym. Nieparafilijna nadaktywnosć seksualna oraz seksualna kompulsja (nałóg)”. [w:] Terapia zaburzeń seksualnych. S.R. Leiblum, R.C. Rosen. Gdańsk: GWP.
7. Khar, B. (2008). Who’s been sleeping in your head? The secret world of sexual fantasies. New York: Basic Books.
8. Knafo. D., Jaffe Y. (1984). “Sexual fantasizing in males and females”. Jural of Research in Personality. 18, 451–62.
9. Joyal, C.C. (2015). “Defining »normophilic« and »paraphilic« sexual fantasies in a population-based sample: On the importance of considering subgroups”. Journal of Sexual Medicine, 3 (4), 321–30.
10. Joyal, C.C., Cossette, A., Lapierre, V. (2015). “What exactly is an unusual sexual fantasy? ”. Journal of Sexual Medicine, 12 (2), 328–40.
11. Kort, J. (2019). The complex psychology of cuckolding. Pobrane: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/understanding-the-erotic-code/201910/the-complex-psychology-of-cuckolding).
12. Laws, D.R. (2001). Olfactory aversion: Notes on procedure, with speculations on its mechanism of effect, Sexual abuse: A Jural of Research and Therapy; 13: 13–25.
13. Lehmiller, J. (2020). The psychology of cuckolding. Pobrane: https://www.sexandpsychology.com/blog/podcast/episode-10-the-psychology-of-cuckolding/
14. McGonial, C. (2019). Psychology behind the cuckold fetish. Pobrane: https://www//Psychology-Behind-Cuckold-Fetish-Caused/dp/1093180862.
15. Miller, W.R., Rollnick, S. Dialog Motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie. Krakó [w:] Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
16. Rosen, I.E. (1996). Sexual Deviation. Oxfort University Press.
17. Siegel, S. (2011). Your brain on sex. Casablanca. Sourcesbooks.
18. Wincze, J.P. (2005). „Ocena i leczenie nietypowych zachowań seksualnych”. [w:] Terapia zaburzeń seksualnych. S.R. Leiblum, R.C. Rosen, Gdańsk: GWP.