Różne typologie chorób przewlekłych są tworzone na podstawie odmiennych kryteriów. Według statystyk GUS (2024) w naszym kraju dotyczą 33,3% respondentów w ponad połowie zbadanych gospodarstw domowych. Bez względu na wiek, najwięcej osób wskazało stwierdzone przez lekarza następujące choroby: nadciśnienie tętnicze, choroby stawów, choroby tarczycy, choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, alergia, choroby dróg oddechowych inne niż astma, choroby układu moczowego, astma oskrzelowa, stan astmatyczny, migrena, osteoporoza, choroby naczyń, udar mózgu, depresja czy choroby wątroby. W ostatnich latach, po pandemii COVID-19, odnotowano największy, blisko trzykrotny wzrost chorób dróg oddechowych innych niż astma (GUS, 2024).
Długotrwałe problemy zdrowotne mogą wpływać na funkcjonowanie pacjenta w wymiarze: biologicznym (np. obniżenie wydolności fizycznej, przewlekły ból, podatność na infekcje), psychicznym (np. zakłócenia procesów poznawczych, osłabienie funkcji wykonawczych, chroniczny stres) oraz społecznym (np. częsta absencja w szkole lub pracy, wycofanie społeczne), modyfikując tym samym przebieg jego rozwoju w kolejnych etapach życia (Kogon i wsp., 2016; Pańkowska, Szalecki, 2017; Pascali i wsp., 2018). Sposób, w jaki osoba radzi sobie z przewlekłą chorobą, zależy od interakcji pomiędzy jej indywidualnymi zasobami psychofizycznymi a wpływem otoczenia – rodzinnego, szkolnego/zawodowego czy społecznego. Postawa pacjenta wobec choroby może być zarówno pozytywna, jak i negatywna. Doświadczenie poważnej choroby przewlekłej bywa uznawane za jeden z istotnych czynników ryzyka zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży (Kluczyńska, Sokołowska, 2023), nie przesądza jednak o niemożności adaptacji do sytuacji życiowej. Przebieg adaptacji do życia z chorobą zależy od wielu zmiennych, m.in. charakterystyki samej choroby (jej widoczność, przewidywalność, rokowanie), sposobów leczenia, indywidualnych cech pacjenta (wiek, płeć, temperament, cechy osobowości, wcześniejsze doświadczenia) oraz reak...
Mapa drogowa terapeuty CBT w pracy z pacjentami chorującymi przewlekle
Wersja audio dostępna tylko dla prenumeratorów
Choroby przewlekłe, trwające przez sześć miesięcy lub dłużej, są coraz częściej diagnozowane u dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych (GUS, 2024; Miniszewska, 2020). Charakteryzują się różnym czasem wystąpienia w cyklu życia (mogą być wrodzone lub nabyte), stopniem widoczności objawów, zróżnicowanym przebiegiem klinicznym oraz odmiennym rokowaniem, co determinuje specyfikę trudności doświadczanych przez pacjenta i jego bliskich (Butwicka, 2021; Miniszewska, 2020).