Słowo wstępu o traumie
Na pewnym etapie życia większość ludzi narażona jest na doświadczenie traumatycznych przeżyć. Zaliczamy do nich tak różne od siebie zdarzenia, jak: gwałt, klęski żywiołowe, przemoc domową, śmierć członka rodziny lub bliskiej osoby, wypadek komunikacyjny, udział w działaniach militarnych czy też otrzymanie diagnozy o terminalnej chorobie. Jednakże występowanie zespołu stresu pourazowego u osób, u których doszło do ekspozycji na traumatyczne przeżycie, nie jest częstym zjawiskiem. W latach 2001–2003 w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badanie National Comorbidity Survey Replication (NCS-R) na próbie 9282 Amerykanów w wieku 18 i więcej lat. PTSD było oszacowywane w grupie 5692 respondentów, używając kryteriów z DSM-IV. Występowanie zespołu stresu pourazowego w ciągu całego życia u pełnoletnich Amerykanów wyniosło 6,8% (Kessler i in, 2005). Ciekawe wyniki zaprezentowała także Światowa Organizacja Zdrowia, która w latach 90. ubiegłego stulecia zaczęła zbierać dane dotyczące chorób psychicznych. W 2008 r. WHO posiadało już dane na próbie 200 tys. respondentów. Stopień występowania zespołu stresu pourazowego w ciągu życia był mocno zróżnicowany między krajami biorącymi udział w badaniu. Na przykład w Chinach wynosił 0,3%, a w Nowej Zelandii był już na poziomie 6,1% (Kessler i in., 2008).
Objawy pojawiające się w obliczu bardzo stresujących, przerażających zdarzeń zazwyczaj ustępują samoistnie.
Jeśli jednak stres i poczucie zagrożenia utrzymuje się na miesiąc lub dłużej po samym zdarzeniu, istnieje ryzyko rozwinięcia się zespołu stresu pourazowego (PTSD od ang. post-traumatic stress disorder). Wiąże się ono m.in. z ponownym przeżywaniem traumatycznego zdarzenia poprzez pojawianie się intruzywnych treści poznawczych (np. flashbacków), z unikaniem w otoczeniu bodźców, które przypominają o przeszłym doświadczeniu oraz z próbą unikania wspomnień, myśli i uczuć powiązanych ze zdarzeniem.
W obrazie klinicznym osoby z zespołem stresu pourazowego obserwuje się zmiany w sposobie postrzegania siebie i świata zewnętrznego, poczucie separacji od innych ludzi oraz zmiany na poziomie pobudzenia organizmu skutkujące większą drażliwością, problemami ze snem i częstszymi wybuchami gniewu. Oprócz tego są jeszcze osoby, u których wyróżnia się tzw. dysocjacyjny podtyp PTSD, doświadczające depersonalizacji i derealizacji. Przegląd literatury pod kątem badań analizy klas i profili latentnych (Hansen i in., 2017) wykazał, że średnia występowania tego podtypu PTSD wśród osób z diagnozą wynosi 20,35%.
Złoty standard dla osób z PTSD
Obecnie złotym standardem w pracy z osobami z diagnozą zespołu stresu pourazowego jest terapia przetwarzania poznawczego (CPT, Cognitive Processing Therapy) oraz przedłużona ekspozycja w terapii PTSD (PE, Prolonged Exposure)....
