Moglibyście zapytać, z czego jestem najbardziej zadowolona po konferencji w obszarze warsztatów, które prowadziłam z ramienia EBTA (Europejskie Stowarzyszenie Terapii Krótkoterminowej). Moglibyście zapytać, co ze mną zostało – z paneli, warsztatów, rozmów, kąpieli w basenie, spotkań przy kawie itp. – i jak mogłabym umiejscowić te doświadczenia w kontekście poszerzania nadziei. Aby jednak poszerzyć pojęcie nadziei, użyteczne może się okazać zapoznanie z innymi powiązanymi z nią terminami, takimi jak komunikacja, zachowanie i język, a także zanurzenie się w samej nadziei – w tym, czym jest i jak możemy ją rozumieć. Miejmy nadzieję, że niektóre z tych wątków uda się przy okazji połączyć w całość.
Każde działanie coś komunikuje
W Pragmatics of Human Communication (tłum. Pragmatyka komunikacji międzyludzkiej [NG], 1967) Watzlawick, Bavelas i Jackson wyodrębnili pięć aksjomatów komunikacji, m.in. ten, że każda aktywność i zachowanie potencjalnie coś komunikują, ponieważ nawet zignorowane „zaproszenie” i cisza mogą być postrzegane jako znaki komunikacji. Każde działanie jest znakiem komunikacji, w które wpisana jest podstawowa zasada zachowania, opierająca się na nieodwracalności – raz podniesionej ręki nie można „od-podnieść”, natomiast można wprowadzić nowe zachowanie, opuszczając rękę. Mówiąc inaczej, brak wyboru również jest wyborem, a brak reakcji – reakcją. Dlatego niemożliwe jest niekomunikowanie się, a każde działanie można odbierać jako oznaki komunikacji, ponieważ nawet nic określa coś – wystarczy pomyśleć, jak powietrze określa odległość między ramionami świecznika czy palcami (jeśli jeszcze nie widzieliście sceny z filmu Patch Adams z Robinem Williamsem, zachęcam do jej obejrzenia, bo jest świetnym przykładem skupienia na rozwiązaniach, a nie na problemach)1.
Choć zdajemy sobie sprawę, że wszystkie działania są znakami komunikacji, nie zawsze możemy mieć pewność, czego wyrazem jest ta komunikacja, jak należy ją rozumieć lub interpretować i w jaki sposób konstruowane są znaczenia. Musimy więc patrzeć, słuchać i obserwować komunikację między „nadawcą” a „odbiorcą”, skupiając się na tym, jak komunikacja objawia się we wszystkich swoich odmianach oraz jak w rozmowie (terapeutycznej) znaczenia są współtworzone przez osoby (terapeutę i klienta), które...