Przemoc można rozpatrywać z różnych perspektyw: ofiary, sprawcy, świadka, widza czy też profesjonalisty zajmującego się przeciwdziałaniem przemocy. Analizując funkcjonowanie sprawców przemocy, powstaje wiele pytań: Czy można ich zachowanie zrozumieć, wyjaśnić? Czy powinno się im pomagać, czy też należy karać? Co powoduje, że potrafią wyrządzić tyle zła najbliższym osobom? Jak to się dzieje, że niektóre ofiary lub świadkowie przemocy po bolesnych i godnych potępienia doświadczeniach stają się również sprawcami przemocy? To pytania, które nurtują wiele osób pomagających rodzinie z problemem przemocy. W niniejszym tekście przedstawiam procesy terapii z praktyki gabinetu, oparte na doświadczeniach przemocy domowej jako ofiary i świadka.
Przemoc domowa i zjawiska z nią związane
Kryteria diagnostyczne według ICD i DSM
Przemoc w rodzinie jest definiowana jako zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody, osłabiające zdolność ofiary do samoobrony. Definicja przemocy w rodzinie ma wiele określeń i kryteriów, które występują także w opisie wydarzenia traumatycznego (Pragłowska i Popiel, 2009). Zaburzenia stresu pourazowego rozpoznaje się u około 60% ofiar przemocy domowej.
Reakcja na wydarzenia traumatyczne została ujęta w ICD i DSM pod terminem zaburzenia stresowego pourazowego (Posttraumatic Stress Disorder – PTSD). Według kryteriów klinicznych jest to zaburzenie powodujące wyraźne cierpienie i zaburzenia w różnych obszarach funkcjonowania. Rozpoznaje się je wówczas, gdy osoba doświadczyła lub była świadkiem wydarzenia lub wydarzeń, które wiązały się z doświadczeniem lub zagrożeniem poważnym zranieniem, śmiercią lub zagrożeniem integralności cielesnej własnej bądź innych osób.
Wyróżnia się trzy grupy charakterystycznych objawów zaburzenia pourazowego:
- Uporczywe powracanie zdarzenia w pamięci, które jest ponownie przeżywane w myślach, snach, wspomnieniach, często mających formę krótkich i realnych „przebłysków” (flashbacks), związany...
