Głównym celem niniejszego tekstu jest charakterystyka objawów depresyjnych mogących występować w schizofrenii z uwzględnieniem ich specyfiki. Ponadto, celem artykułu jest prezentacja wybranych metod o udokumentowanych własnościach psychometrycznych ułatwiających ich diagnozę.
Charakterystyka kliniczna schizofrenii
Przewlekły charakter schizofrenii przyczynia się do różnorodnych trudności w życiu codziennym pacjenta oraz jego rodziny. Wpływa na funkcjonowanie poznawcze, społeczne i emocjonalne, przyczyniając się do obniżenia jakości życia osoby chorej, wywołując u niej ból i cierpienie.
Amerykańscy psychiatrzy Nancy Andreasen i Scott Olsen (1982) wyróżnili objawy pozytywne i negatywne schizofrenii, stanowiące skrajne bieguny. Objawy pozytywne związane są ze zniekształconą oceną rzeczywistości. Zalicza się do nich m.in. omamy, urojenia, zaburzenia myślenia, lęk, ale także zaburzenia spójności wypowiedzi i brak logiczności. Natomiast objawy negatywne, takie jak np. skłonność do wycofywania się z relacji, apatia, bierność, zubożenie treści wypowiedzi i uproszczenie jej struktury składniowej stanowią objawy deficytowe, polegające na ograniczeniu prawidłowych zachowań, ekspresji emocjonalnej i słownej. Badacze wiążą objawy negatywne z zaburzeniami językowymi, wśród których występuje ubóstwo mowy i dezorganizacja wypowiedzi (Andreasen, Olsen, 1982).
Wiele osób (według różnych szacunków nawet do 80%) cierpiących na schizofrenię przejawia również objawy depresyjne. Depresja jest stanem emocjonalnym, w którym występuje smutek, zniechęcenie, pesymizm i apatia. Jej łagodne nasilenie objawia się przeżywaniem przygnębienia w określonych sytuacjach i może pojawić się u każdego człowieka. Większe zaburzenia depresyjne należą do zaburzeń afektywnych, w których obserwuje się m.in. obniżony nastrój utrzymujący się przez większość dnia, nadmierną drażliwość, apatię, utratę zainteresowań, anhedonię, wzmożoną męczliwość, poczucie braku energii, obniżenie koncentracji uwagi i sprawności myślenia. Do objawów depresji należy również niska samoocena, obniżone poczucie własnej wartości, nadmierne poczucie winy oraz nawracające myśli o śmierci, myśli samobójcze bądź zachowania samobójcze (DSM-5, 2015). Objawy depresyjne w schizofrenii mogą stanowić objawy zwiastunowe psychozy, być częścią jej obrazu klinicznego lub występować w okresie remisji. Symptomy depresyjne zazwyczaj nasilają się wraz z narastającymi objawami schizofrenii i wraz z nią słabną, a więc ich występowanie różni się w zależności od etapu choroby (wczesny vs przewlekły) oraz stanu (ostry vs popsychot...
