W artykule chciałbym przedstawić dwa trendy architektoniczne – Universal Design oraz Evidence Based Design.
Pierwszy kierunek wskazuje, by wzornictwo było jak najbardziej inkluzywne, tj. by nie dyskryminowało osób z innym potencjałem sprawności niż szeroko pojęta norma. Drugi zakłada możliwość stworzenia architektury jednocześnie przyjaznej dla osób niepełnosprawnych i rehabilitantów, wykorzystując współczesną wiedzę na temat człowieka, np. jego procesów poznawczych.
Architekci i designerzy już w drugiej połowie ubiegłego wieku zauważyli, że odpowiednie zagospodarowanie przestrzeni ma znaczący wpływ na proces leczenia oraz komfort osób potrzebujących – innymi słowy: przestrzeń ma potencjał rehabilitacyjny. Wspólnie z psychologami, neuropsychologami, gerontologami, neurologami, psychiatrami projektanci stworzyli nowe paradygmaty w designie i architekturze. Uwzględniają one potrzeby osób starszych i niepełnosprawnych, ich godność, prawo do prywatności, intymności i godnej opieki medycznej.
Universal Design
Universal Design (w skrócie UD) jest paradygmatem współczesnego wzornictwa odcinającym się od dotychczasowej tradycji projektowania dla osób z niepełnosprawnością. Ron Mace, architekt (sam niepełnosprawny) sformułował podstawowe założenia UD w latach 80. W latach 90. UD stał się szeroko dyskutowaną alternatywą dla dwudziestowiecznej architektury rehabilitacyjnej premiującej aktywność, funkcjonalność czy wydajność. Autor podkreślał wagę uczestnictwa, inkluzywności (zamiast separacji), dostępności dla wszystkich (niezależnie od wieku czy niepełnosprawności), unikania stygmatyzacji i dyskryminacji w procesie projektowania.
UD w praktyce:
- Znak informujący o miejscu, gdzie znajduje się rampa, z której mogą korzystać osoby na wózkach, matki z wózkami oraz rowerzyści, jest krokiem w stronę inkluzywności.
- Wtopione w ściany toalety Boeinga 737-800 uchwyty ułatwiające osobom niepełnosprawnym siadanie na muszlę klozetową pozostają w kontraście do widocznych, kojarzących się z niepełnosprawnością, stalowych uchwytów przytwierdzanych do gotowej już toalety.
- Szpital św. Olava w Trondheim – różnica wysokości pomiędzy dwoma budynkami została rozwiązana dzięk...
