Tendencje perfekcjonistyczne – terapia z elementami podejścia współczucia wobec siebie (ang. self-compassion)

Perfekcjonizm – konceptualizacja

Konceptualizacja perfekcjonizmu, jak również narzędzia do mierzenia tego konstruktu, ewoluowały przez lata. Don Hamachek (1978, za: Szczucka, 2010), bazując na konceptualizacji Adlera, opisał dwa typy perfekcjonistów: zdrowych i niezdrowych. Pierwszym przypisywał takie dyspozycje, jak: elastyczność w działaniu i korygowaniu celów, akceptację rozbieżności między własnymi standardami a poziomem wykonania danej czynności, zezwolenie sobie na popełnianie błędów, czerpanie przyjemności z tego, co się robi, czy poczucie ekscytacji przed przystąpieniem do działania. Drugich z kolei charakteryzował jako tych, którzy wysokie standardy odnoszą do każdej sfery życia, mają poczucie, że to, co robią, nigdy nie jest wystarczająco dobre, nie czerpią satysfakcji z własnych działań, stawiają sobie cele, które są niemożliwe do osiągnięcia, dominującą zaś emocją przed rozpoczęciem aktywności zadaniowej jest lęk przed porażką.

Lata 80. ubiegłego wieku stanowiły dekadę, w której liczni teoretycy zaczęli jednogłośnie kojarzyć perfekcjonizm z aspektami wyłącznie negatywnymi lub szkod­liwymi. Przykładowo, Burns (1980, s. 34, za: Szczucka, 2010) utrzymywał, że perfekcjoniści za swoje dążenia płacą cenę, która „zawiera nie tylko obniżającą się produktywność, ale także wpływa negatywnie na zdrowie, samokontrolę, relacje interpersonalne i samoocenę”. Pacht (1984, s. 387, za: Szczucka, 2010) wspominał z kolei o tym, że „prawdziwą tragedią dla perfekcjonisty jest fakt, iż osiągnięcie 95% lub nawet 99% tego, co było jego celem, jest zazwyczaj spostrzegane jako porażka”. Barrow i Moore (1983, za: Szczucka, 2010) jako jedną z cech charakteryzujących perfekcjonistów wymieniali myślenie dychotomiczne typu „wszystko albo nic”. Liczne artykuły opublikowane w latach 90. ubiegłego wieku traktowały perfekcjonizm jako cechę negatywną: „Przez wiele lat perfekcjonizm traktowany był jako czynnik zapewniający wysokie osiągnięcia oraz zadowolenie z własnej aktywności. Współczesne badania odkryły jednak jego ciemną stronę – okazało się, że perfekcjonizm jest także odpowiedzialny za irracjonalne myślenie, epizody depresyjne, tendencje samobójcze oraz problemy ze zdrowiem” (Kossowska, 2005, s. 26). W późniejszej literaturze przedmiotu pojawiły się prace, które wskazują na wielowymiarową st...