TPT opiera się na Koncepcji Perspektyw Czasowych opracowanych przez Philipa Zimbardo. Stanowi ona rozwinięcie terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i jest szybkim, skutecznym i trwałym sposobem leczenia.
W TPT wyróżniamy trzy główne strefy czasowe – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, które podzielone są na podzbiory doświadczeń i orientacji:
- pozytywna przeszłość – miłe wspomnienia; ludzie, którzy koncentrują się na dobrych doświadczeniach,
- negatywna przeszłość – złe wspomnienia; ludzie, którzy skupiają się na negatywnych doświadczeniach (na tym, co się nie udało),
- teraźniejszy fatalizm – los człowieka jest z góry ustalony; ludzie, którzy uważają, że ich decyzje nie wynikają z ich własnej woli,
- teraźniejszy hedonizm – poszukiwanie przyjemności/ /nowych rzeczy/wrażeń; ludzie, którzy żyją chwilą,
- pozytywna przyszłość – optymistyczna przyszłość; ludzie, którzy myślą o lepszej przyszłości i ją planują,
- negatywna przyszłość – pesymistyczna przyszłość; ludzie, którzy uważają, że przyszłość maluje się w ciemnych kolorach i martwią się, że poniosą porażkę.
W TPT wykorzystujemy Kwestionariusz Postrzegania Czasu Zimbardo (Zimbardo Time Perspective Inventory) – skalę złożoną z 56 pozycji (www.timeparadox.com), aby uzyskać wynik klienta w przypadku każdego z podanych wyżej podzbiorów perspektywy czasowej.
Przykład: klienci cierpiący z powodu stresu pourazowego, depresji czy stanów lękowych uzyskują zwykle następujące wyniki:
- niska pozytywna przeszłość – ich problem zasadza się w przeszłości i przesłania pozytywne wspomnienia z przeszłości,
- wysoka negatywna przeszłość – nie są w stanie przestać myśleć o swoich negatywnych doświadczeniach,
- wysoki teraźniejszy fatalizm – skoro przeszłość była negatywna, to teraźniejszość również taka jest,
- wysoki (lub niski) teraźniejszy hedonizm – jeśli wysoki: osoby te mogą poddawać się uzależnieniom, aby wymazywać negatywne wspomnienia z przeszłości; jeśli niski: osoby te mogą czuć się zbyt przygnębione, aby móc się bawić, albo też czują, że nie zasłużyły na przyjemności,
- niskie zorientowanie na przyszłość lub jego brak – skoro przeszłość i teraźniejszość są tak negatywne, osoby te wychodzą z założenia, że przyszłość również będzie negatywna, albo w ogóle nie chcą myśleć o przyszłości.
Kiedy już perspektywa spostrzegania czasu zostanie u klienta określona, możemy pomóc mu ją w procesie terapii zbalansować w taki sposób, aby zdobył lepszą równowagę w życiu. Terapeuta staje się tutaj swoistym Edukatorem w przestrzeni Perspektyw Czasowych, który uczy klientów psychologii czasu w ich życiu.
Proces ten przebiega w następujący sposób:
Etap 1. Wysoki wynik w zakresie negatywnej przeszłości jest równoważony silnym wzmocnieniem pozytywnych wspomnień z przeszłości.
Etap 2. Wysoki wynik w zakresie teraźniejszego fatalizmu jest równoważony odpowiednio dobranym teraźniejszym hedonizmem (samonagradzanie).
Etap 3. Wysoki wynik w zakresie teraźniejszego hedonizmu jest równoważony pozytywnym planem na przyszłość.
Etap 4. Niski wynik zorientowania na przyszłość lub brak takiej orientacji jest również równoważony pozytywnym planem na przyszłość.
Depresja endogenna
Niektórzy ludzie rodzą się z depresją endogenną, czyli z genetyczną skłonnością do depresji. Teoria, która stoi za depresją endogenną pokrótce mówi, że u ludzi tych występuje niedobór określonych neuroprzekaźników, co wpływa na upośledzenie ich funkcji poznawczych – a to z kolei powoduje depresję. Psychiatrzy i lekarze medycyny leczą tę nierównowagę chemiczną za pomocą antydepresantów, mając nadzieję na wyrównanie chemicznej proporcji neuroprzekaźników w mózgu, tym samym usprawniają jego funkcje poprzez zwiększenie możliwości transmisji sygnałów. Można powiedzieć, że dzięki temu sy...
