Mechanizmy cyrkularne w terapii seksuologicznej pary

Temat numeru

Myślenie systemowe zostało zaszczepione na gruncie nauk społecznych przez antropologa Gregory’ego Batesona, który czerpał z pojęć biologa Waltera B. Canona (wprowadził pojęcie homeostazy – równowagi) i koncepcji matematyka Norberta Wienera, będącego autorem terminów: układy homeostatyczne, sprzężenia zwrotne (feedback). Pojęcia te zainspirowały psychologów do spojrzenia na zjawiska występujące w psychologii relacji jako na mechanizmy powiązane ze sobą na zasadzie cyrkularnej (zwrotnie sprzężonej).

Pojęcia homeostazy i sprzężenia zwrotnego są ze sobą ściśle powiązane. Homeostaza w początkowym okresie kojarzona była z pozytywnymi zjawiskami – podtrzymywania dobrostanu w relacjach małżeńskich i rodzinnych. Jednak szybko nabrała innego znaczenia. Okazało się, iż osoby zgłaszające się na terapię nie potrafią samodzielnie przerwać długotrwałych interakcji wywołujących wzajemne zranienia i prowadzące do eskalacji konfliktu. W konfliktach tych pierwotna przyczyna często ulega zapomnieniu, a eskalacja emocji prowadzi do coraz silniejszych zranień. W znacznej mierze mechanizmami podtrzymania konfliktu są cykle sprzężenia zwrotnego.
Sprzężenia zwrotne (mechanizmy cyrkularne) nie tylko utrzymują konflikty partnerskie, ale również wpływają na nasilenie lub podtrzymanie objawów zaburzenia.
W myśleniu linearnym przyczyna (A) generuje określony efekt (B): silny lęk wpływa na jakość reakcji genitalnej (erekcję czy lubrykację); brak bliskości emocjonalnej wpłynie na niechęć do podejmowania kontaktów seksualnych. W myśleniu cyrkularnym skutek problemu (B) wpływa zwrotnie na przyczynę (A) 
i może prowadzić do wzmocnienia oraz utrwalenia problemu, przykładowo: partner czuje się odrzucony i nie okazuje bliskości emocjonalnej, jednocześnie dąży do kontaktów genitalnych, a partnerka czuje się wykorzystywana i nie odpowiada na potrzeby seksualne partnera (u partnera nasila się poczucie odrzucenia, u partnerki narasta frustracja z powodu braku bliskości emocjonalnej).
Po wielu latach podtrzymywania takiego mechanizmu trudno jest zidentyfikować pierwotną przyczynę. Nasila się gniew partnera i podejrzenia np. o zdradę przy jednoczesnym nasileniu lęku przed partnerem i wypieranej potrzebie bliskości. Po kilku latach para trafia do specjalisty, zastanawiając się nad rozstaniem.

Sytuacja ta może ulec zmianie, jeśli system otwiera się na dopływ zewnętrznej energii (wiedzy, rozbudowanej komunikacji, zmiany przekonań i nawyków, zmiany wzorców transakcyjnych). Zewnętrzna energia (pojęcie zaczerpnięte z teorii systemów, pierwotnie używane w naukach przyrodniczych) w wieloraki sposób może wpłynąć na system partnerski:

  • może mieć miejsce redukcja objawu (zbliżenie emocjonalne partnerów i poprawa jakości kontaktów seksualnych),
  • może zostać ujawniony inny problem kryjący się pod cyrkularnym mechanizmem (problem alkoholizmu, niskie poczucie własnej wartości, zaburzenia osobowości, inny związek),
  • może dojść do rozpadu systemu (jed...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI