Okres dojrzewania to szczególny czas w życiu człowieka, w którym nie tylko zachodzą intensywne zmiany dotyczące dojrzewania fizjologicznego i psychicznego, ale także moment, kiedy grupa rówieśnicza zyskuje na znaczeniu, a wszelkie procesy społeczne mają istotny wpływ na jakość samopoczucia. Bullying, który jest objawem świadomej przemocy rówieśniczej, ma w tym okresie szczególny wpływ nie tylko na ofiarę i sprawcę, ale pozostałą część społeczności klasowej biorącą bierny udział.
Jak rozpoznać bullying?
Żeby sklasyfikować zjawisko bullyingu, należy w obserwowanym zachowaniu uwzględnić trzy istotne aspekty wyrządzania przemocy:
- zachowanie z bezpośrednim zamiarem wyrządzenia krzywdy ofierze,
- ciągłość czasowa i powtarzalność zjawiska (według najnowszych klasyfikacji może też dotyczyć pojedynczego aktu o wyjątkowej sile krzywdzącej),
- dominacja siły po stronie oprawcy (Olweus, 1989).
W literaturze jako podsumowanie przyczyn zachowań agresywnych pojawia się termin disagio, czyli chronicznego dyskomfortu czy niepokoju związanego z brakiem zaspokojenia potrzeb przez oprawcę w sferze rodzinnej czy interpersonalnej. Dojrzewanie w napięciu podnosi ryzyko zachowań poza normami społecznymi, w tym szczególnie tych agresywnych (Milan, 2005).
Można wyróżnić dwie formy agresji obserwowane w odniesieniu do bullyingu:
- reaktywna (Dodge, Coie, 1987), która wiąże się z problemami w interpretacji zachowań i motywów drugiej osoby, którą postrzega się jako wroga. Najczęściej ma to związek z trudnościami w regulacji emocji i wynikającymi z tego zachowaniami agresywnymi,
- proaktywna, gdzie działanie ma na celu osiągnięcie konkretnych reakcji i korzyści na wielu płaszczyznach.
Zachowania klasyfikowane jako możliwe przejawy bullyingu mogą przyjmować formę bezpośrednią w postaci agresji fizycznej, werbalnej, obrażania, szykanowania, a także pośrednią, którą trudno jest zauważyć, a działania istotnie wpływają na sferę psychiczną ofiary. Forma nie jest bezpośrednim atakiem, ale można tutaj wyróżnić takie działania, jak: izolacja społeczna, manipulacja relacjami, rozsiewanie plotek, pomawianie, wytwarzanie atmosfery strachu i pogardy (Sharp, Smith, 1995). Szczególnym przykładem tego typu agresji są zachowania wykorzystujące internet, np. e-bullying czy cyberbullying, gdzie przez umyślne działanie krzywdzi się w sieci drugą osobę.
Dodatkowym czynnikiem, który w tej sferze ma znaczenie, jest złudne po...
