Zaburzenia ze spektrum autyzmu należą do najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń neurorozwojowych (DSM-5, ICD-11), a ich objawy dotyczą dwóch sfer funkcjonowania:
- trudności w komunikacji społecznej i w zakresie interakcji społecznych,
- ograniczone, powtarzające się wzorce zachowań, zainteresowań lub czynności.
Deficyty obserwowane w ramach pierwszej grupy objawów dotyczą w różnym nasileniu komunikacji niewerbalnej, także kontaktu wzrokowego, empatii, odwzajemniania się społeczno-emocjonalnego, umiejętności rozpoczynania i kontynuowania rozmowy, relacji społecznych w znaczeniu kontaktów przyjacielskich, intymnych. Do drugiej grupy zalicza się występowanie manieryzmów, schematów ruchowych, sztywnych wzorców czynności i zainteresowań wyrażających się między innymi potrzebą niezmienności, nadmierną intensywnością zainteresowań, związaną z mało elastycznym sposobem ich realizacji, nadmierną lub niedostateczną reakcją na bodźce zmysłowe. Objawy ASD powodują istotne ograniczenia w funkcjonowaniu społecznym, szkolnym, a następnie zawodowym.
Zagadnienia związane z etiologią, diagnozą i możliwościami leczenia ASD wykraczają poza ramy niniejszego artykułu. Warto jedynie dodać, że mimo wzrastającej u rodziców i specjalistów świadomości problemów, nadal spotyka się młodzież, która diagnozowana jest późno, właśnie w okresie adolescencji. Dotyczy to tzw. wysokofunkcjonujących osób z ASD, u których nie współistnieją inne zaburzenia neurorozwojowe, takie jak niepełnosprawność intelektualna. W okresie dorastania zmienia się charakter objawów i pojawiają się odmienne niż dotąd czynniki rozwojowe i potrzeby, których zaspokojenie jest trudne w kontekście objawów ASD.
Skutkiem tego u adolescentów z ASD obserwuje się jeszcze większy niż u ich rówieśników bez tego zaburzenia przyrost ujawniania się zaburzeń emocjonalnych i psychicznych. I tak, zaburzeniami najczęściej współwystępującymi z ASD są:
- zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (28%),
- zaburzenia lękowe (20%),
- zaburzenia snu i czuwania (13%),
- zaburzenia kontroli impulsów i zaburzenia zachowania (12%),
- zaburzenia depresyjne (11%),
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (9%),
- tiki (9%),
- zaburzenia afektywne dwubiegunowe (5%),
- zaburzenia ze spektrum schizofrenii (4%).
W gabinecie najczę...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
