Co uważność wnosi do psychoanalizy i jak psychoanaliza może wzbogacić uważność?

Metody terapii

Uważność (mindfullness) jako droga do poprawy dobrostanu psychofizycznego została wprowadzona do psychoterapii i medycyny przez Jona Kabat-Zinna pod koniec lat 70. XX w. Tradycja łagodzenia ludzkiego cierpienia i rozwijania współczucia liczy ponad 2500 lat i wywodzi się ze wschodnich praktyk medytacyjnych (Thera, 1962). W porównaniu z nią psychoanaliza jako sposób poznawania, wyjaśniania i leczenia psychiki człowieka jest zjawiskiem stosunkowo nowym, powstałym na przełomie XIX i XX w. Mimo odległości czasu i miejsca narodzin obu systemów mają one wiele punktów stycznych i wzajemnie się przenikają. W niniejszym artykule spróbuję je porównać i wykazać, w jaki sposób obie tradycje mogą się uzupełniać.

„Jeśli jako terapeuci współczujemy pacjentowi, ale brakuje nam mądrości, to istnieje ryzyko, że przytłoczą nas emocje – nie zdołamy odkryć sposobu na wyjście z cierpienia i uznamy, że terapia nie ma sensu. Jeśli jednak mamy w sobie mądrość – rozumiemy zawiłość sytuacji pacjenta i potrafimy dostrzec rozwiązanie, ale nie pojmujemy głębi jego rozpaczy – to nasze sugestie terapeutyczne padną na jałowy grunt” (Germer, 2015: 37).

Korzenie

Świadoma obserwacja bieżącego doświadczenia jest zapewne tak stara jak rodzaj ludzki. Na kanwie systematycznego kontemplowania i medytowania (tak powszechnego w hinduizmie i buddyzmie) powstał trening oparty na uważności. Zachodni psychologowie niechętnie inkorporowali założenia wschodnich filozofii, ale skwapliwie korzystali z ich zdobyczy, konceptua­lizując uważność jako zestaw technik i umiejętności, które mogą być uczone niezależnie od jakiegokolwiek systemu religijnego czy metafizycznego. Podobnie zresztą obchodzimy się obecnie z psychoanalizą, wykorzystujemy jej osiągnięcia, a kwestionujemy ich empiryczne podstawy. Jon Kabat-Zinn (2005: 24) zdefiniował uważność jako: „szczerą, otwartą i niewartościującą świadomość następujących po sobie chwil”. Istoty uważności nie da się w pełni ująć słowami, ponieważ jest trudnym do uchwycenia doświadczeniem niewerbalnym, obejmującym wrażenia zmysłowe, somatyczne, intuicyjne i emocjonalne, a jej doskonalenie wymaga gruntownej praktyki (Gunaratana, 2002). Uważność nie jest ani samodzielną techniką, ani metodą terapeutyczną, chociaż istnieje wiele różnych sposobów jej rozwijania i modeli terapeutycznych opartych na jej praktykowaniu.

Psychoanaliza została stworzona przez lekarza Zygmunta Freuda (1856–1939), który pokonując opór wiedeńskiego środowiska przed wprowadzaniem nowatorskich idei, skupił wokół siebie wielu psychiatrów i specjalistów innych dziedzin. Zafascynowany odkryciami na temat funkcj...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.

Dołącz do grona specjalistów, którzy stale pogłębiają swoją wiedzę

Co dwa miesiące otrzymuj sprawdzone narzędzia i artykuły tworzone przez ekspertów-praktyków. Pogłębiaj wiedzę, pracuj sprawniej, pewniej i bądź przygotowany na najbardziej skomplikowane przypadki.

900+ specjalistycznych artykułów
50+ wydań archiwalnych
Aktualne metody terapii
Kryteria diagnostyczne
Bogata bibliografia
Czytaj lub słuchaj - jak wolisz!
Psychologia w Praktyce - WIEDZA - STUDIA PRZYPADKÓW - NARZĘDZIA • Prenumerata już od 399 zł/rok

Przypisy