Charakterystyczny jest niski próg wzbudzania niepokoju, który pojawia się już przy zwykłych sygnałach płynących z ciała. Większość pacjentów radzi sobie, poszukując otuchy, sprawdzając objawy fizyczne, wykonując określone badania czy zasięgając licznych konsultacji medycznych. Będąc przekonanym o istnieniu poważnej choroby, czuje się niezadowolony z zaprzeczenia jej przez lekarza.
Częstość występowania w populacji ogólnej określa się nawet do 5%, a największe rozpowszechnienie jest w przedziale wieku między 30.–40. r.ż. Pacjenci z tą dolegliwością bardzo często odwiedzają lekarzy rodzinnych i lekarzy innych specjalności, niebędących psychiatrami, co opóźnia postawienie diagnozy i właściwego leczenia. Zaburzenie to nieraz ma charakter przewlekły i ogranicza prawidłowe funkcjonowanie zawodowe i społeczne. Stanowi również ogromne obciążenie opieki zdrowotnej, zwłaszcza w podstawowym jej zakresie. Dzieje się tak dlatego, że zaburzenia hipochondryczne są diagnozą wykluczenia – najpierw wymagana jest kompleksowa diagnostyka pozwalająca na wykluczenie jakiejkolwiek choroby somatycznej. Poza tym zdarza się, że lekarze ulegają naciskowi pacjenta i zlecają kolejne badania w nadziei, że to go w końcu uspokoi. Również sami pacjenci zwykle korzystają z pomocy w kilku placówkach medycznych, aby zweryfikować brak rozpoznania choroby.
Przyczyny zaburzeń hipochondrycznych
Zaburzenia hipochondryczne znane są w medycynie od stuleci, ale ich przyczyny nie zostały jeszcze wystarczająco poznane. Kilka czynników predysponuje do rozwoju zaburzenia. Ważnym czynnikiem może być wychowywanie w rodzinie, w której bardzo często omawiane są problemy zdrowotne, rodzice są nadmiernie zaniepokojeni kwestiami zdrowotnymi albo sami doświadczają zaburzeń hipochondrycznych. W takiej sytuacji na zasadzie uczenia się obserwacyjnego zaburzenie może występować częściej. Istotne mogą być wcześniejsze zaburzenia lękowe (np. zaburzenia lękowe uogólnione); nadmiar czasu spędzany na lekturze materiałów dotyczących zdrowia, np. w internecie; historia poważnej choroby w wieku dziecięcym, krzywdzenia lub choroby opiekuna. Czynnikiem usposabiającym mogą być rozmowy z innymi, obejmujące interpretację normalnych doświadczeń ciała jako patologicznych. Hipochondria może pojawiać się również u osób, które doświadczyły poważnego zagrożenia zdrowotnego, a które ostatecznie przyniosło niewielkie skutki.
Inne przyczyny
Aleksytymia jest cechą polegającą na trudnościach w identyfikowaniu, rozróżnianiu, opisywaniu i komunikowaniu stanów emocjonalnych. Towarzyszy temu myślenie zorientowane na zewnątrz, a nie refleksja nad własnymi doświadczeniami. Aleksytymia jest związana z rozpoznawaniem objawów fizjologicznych wzbudzenia emocjonalnego i błędnym przypisywaniu im znaczenia chorobowego. Ruminacje, jako nieadaptacyjna strategia radzenia sobie z przykrymi stanami emocjonalnymi oraz objawami ciała, są kolejnym elementem związanym z zaburzeniami hipochondrycznymi. Wykazano, że trudności w identyfikacji uczuć mogą sprzyjać doświadczaniu subiektywnie niewytłumaczalnych objawów ciała, a te z kolei prowadzą do nadmiernej ruminacji na temat doświadczeń cielesnych i rejestrowania fałszywych alarmów płynących z ciała.
Niewiele jest badań neuroobrazowych, pokazujących funkcjonowanie mózgu w zaburzeniach hipochondrycznych. Jedno z badań wykazało zwiększoną ak...
