Diagnoza i terapia pacjentów po urazie mózgu należy do najważniejszych problemów, z jakimi boryka się medycyna XXI wieku (Langlois i wsp., 2006). Nie chodzi tu jednak tylko o to, że urazy mózgu (traumatic brain injury, TBI), jak podaje WHO, występują dziś częściej niż wiele innych chorób i staną się jedną z głównych przyczyn zgonów lub niepełnosprawności do 2020 roku (por. Hyder i wsp., 2007). Zdaniem Prigatano (1999) na tę sytuację składają się ponadto następujące czynniki:
- zmniejszanie się środków finansowych przeznaczanych dla służb zajmujących się problemami zdrowotnymi, w tym na neurorehabilitację osób po urazach mózgu,
- konieczność uściślenia i oceny efektywnych oddziaływań rehabilitacyjnych w stosunku do poszczególnych grup pacjentów,
- brak danych naukowych, które posłużyłyby do podważenia decyzji opartych bardziej na wskaźnikach ekonomicznych niż na potrzebach pacjentów.
Niniejszy artykuł jest drugą częścią materiału opublikowanego w „Psychologii w Praktyce” nr 4 (2017) – dostępnego pod tym samym tytułem.
Polska Szkoła Neurorehabilitacji
Neurorehabilitacja jest rozumiana w Polsce jako złożony proces medyczny mający na celu pomoc w odzyskiwaniu zdolności funkcjonowania układu nerwowego oraz zminimalizowanie i/lub wyrównanie ewentualnych zmian funkcjonalnych wynikających z uszkodzenia tego układu (por. Pąchalska, 2007). W procesie neurorehabilitacji wykorzystuje się oprócz metod standardowych (por. Pąchalska 2007) również nowe neurotechnologie (neurofeedback, przezczaszkową stymulację magnetyczną (ang. transcranial magnetic stimulation, TMS) oraz przezczaszkową stymulację prądem elektrycznym (ang. transcranial direct current stimulation, tDCS) (Pąchalska, Kaczmarek i Kropotov, 2014).
Neurorehabilitacja powinna być powiązana z umiejętnościami i postawami osoby niepełnosprawnej oraz jej rodziny i przyjaciół, a także powinna promować ich umiejętności do pracy na najwyższym możliwym dla nich poziomie niezależności od innych. Powinna zachęcać również do odbudowy poczucia własnej wartości i pozytywnego nastroju, aby pacjent mógł przystosować się do nowej sytuacji i skutecznie zaangażować się w proces własnej reintegracji społecznej.
Tab. 1. Cechy Polskiej Szkoły Neurorehabilitacji
| CECHA NEUROREHABILITACJI | ISTOTA ODDZIAŁYWANIA |
| HOLISTYCZNA | Należy uwzględnić wymiary fizyczne, poznawcze, psychologiczne, społeczne i kulturowe tożsamości i osobowości, stadium postępu choroby i stylu życia zarówno pacjenta, jak i rodziny |
| ZORIENTOWANA NA PACJENTA (I RODZINĘ) | Zaprojektowane dla opieki zdrowotnej strategie powinny być dostosowane (o ile to możliwe) |
| WIELOSPECJALISTYCZNA | Plany integracji społecznej powinny być projektowane i wdrażane przez wielospecjalistyczne zespoły złożone z wysoko wykwalifikowanych i zmotywowanych praktyków doświadczonych w pracy zespołowej. Uczestnictwo i aktywna współpraca pacjenta oraz rodziny jest niezbędna. Pacjent i rodzina muszą być dobrze poinformowani o istocie urazu i jego następstwach oraz o możliwościach oddziaływań pomocowych. Konieczne jest zbudowanie zaufania do wielospecjalistycznego zespołu |
| DŁUGOTERMINOWA | Oddziaływania terapeutyczne powinny być prowadzone długoterminowo. Powinny być ukierunkowane na różnorodne potrzeby pacjenta, jakie pojawią się, począwszy od momentu wystąpienia urazu do najwyższego możliwego poziomu odbudowy funkcji. Może to obejmować zaradzenie powikłaniom medycznym urazu lub choroby w późniejszym okresie życia |
| KOMPETENTNA | Leczenie musi być wsparte odpowiednimi zasobami ludzkimi i materialnymi, aby skutecznie rozwiązywać problemy każdego pacjenta w miarę ich wystąpienia |
| UKIERUNKOWANA NA REINTEGRACJĘ CHOREGO | Konieczne jest poszukiwanie najlepiej przystosowanych rozwiązań do specyfiki i zaso... |
