Zespół opóźnionej fazy snu i czuwania (DSWPD, ang. delayed sleep – wake phase disorder) jest najczęściej występującą postacią zaburzeń rytmu okołodobowego. Szczególnie często jest obserwowany u młodzieży. Według badań AASM (American Academy of Sleep Medicine) z 2014 r. występuje u 7–16% nastolatków.
15-letni Kacper zgłosił się do poradni zaburzeń snu z rodzicami, z powodu bezsenności. Rodzice twierdzą, że Kacper ma problemy z zaśnięciem, zasypia około godziny 3.00, potem ma trudności z obudzeniem rano, ostatnio nawet odmawia wstania do szkoły. W ciągu dnia jest zmęczony, śpiący, ma problemy z koncentracją uwagi, gorzej się uczy. Według rodziców syn zawsze był typem „sowy”, jednak od dwóch lat problemy nasiliły się. Gdy są wakacje, kładzie się spać o 4.00 i wstaje o 13.00 i wtedy funkcjonuje dobrze.
Zaburzenia rytmu okołodobowego to przewlekle utrzymujące się lub nawracające zaburzenia snu pod postacią nadmiernej senności i/lub bezsenności spowodowane zmianami w obrębie rytmu okołodobowego lub brakiem synchronizacji między endogennym rytmem okołodobowym a porami snu i czuwania narzuconymi przez warunki zewnętrzne, czynniki społeczne lub zawodowe, co powoduje istotny dyskomfort i upośledzenie funkcjonowania człowieka (DSMV, 2014).
Do tej grupy zaburzeń zalicza się właśnie DSWPD. Upraszczając tę definicję, DSWPD to utrzymujące się trudności w zaśnięciu i wstawaniu w „normalnym” czasie. Problem dotyczy godzin snu, a nie jego jakości. Gdy pozwoli się dziecku spać w swoim rytmie, znikają takie trudności, jak: „bezsenność”, uczucie zmęczenia, senność w trakcie dnia, niemożność obudzenia się rano. Etiologia tego zespołu nie jest do końca poznana, z pewnością jednak ma podłoże neurobiologiczne. Udowodniono również pozytywny wywiad rodzinny u 40% osób z tym zaburzeniem (Sack i wsp., 20...
