Co to jest dychotomia myślenia?
Wszystko albo nic. Teraz albo nigdy. Bez żadnych ustępstw, negocjacji lub alternatywy. Dychotomia myślenia stawiana jest blisko natarczywej tendencji do uogólnień. Wybitny amerykański psychiatra Aaron Temkin Beck w swoich publikacjach określał zjawisko dychotomii myślenia jako błąd procesów myślowych, które przekładają się na postrzeganie i interpretację różnych zjawisk tylko w skrajnych aspektach. Polaryzacja i zero-jedynkowe ukierunkowanie myślenia, są w tym przypadku tak intensywne, że nie dopuszcza się nic ,,pomiędzy’’. Skrajna ocena bez dostrzeżenia całego szerokiego spektrum zjawisk, prowadzi do zafałszowanego postrzegania rzeczywistości i błędnej interpretacji faktycznego stanu rzeczy. Wyciąganie wniosków na podstawie powierzchownego odbioru lub utrwalonych wzorców to pułapka myślenia i labirynt, z którego trudno się wydostać.
Dychotomia myślenia – Przekłamanie tradycyjnego myślenia czy sposób na łatwe życie?
,,Kto nie jest ze mną – ten jest przeciwko’’. Dla wielu osób uproszczone myślenie w codziennym funkcjonowaniu to minimalizowanie zbędnych problemów i czasochłonnej analizy zdarzeń. Kalkulowanie, dociekanie i drobiazgowość zabierają czas, a on przecież jest niezwykle cenny w zaganianym systemie. Dlaczego więc ten tor myślenia, który na pierwszy rzut oka ma za zadanie ułatwiać codzienność, jest uznawany za częstą przyczynę występowania problemów psychologicznych? We współczesnym świecie nieograniczonego dostępu do mediów społecznościowych, kanałów telewizyjnych, forów internetowych i dyskusji publicznych w sieci dychotomia myślenia jest wykorzystywana do osiągnięcia różnych celów na gigantyczną skalę. Społeczeństwem zawładnęła plaga skrajnego myślenia i obserwując ogrom tego zjawiska, nie jest to twierdzenie wypowiedziane nad wyrost. W interpretacji zdarzeń i ocenie brakuje kolorów. Istnieją tylko dwa przeciwstawne sobie bieguny. Polityka, medycyna, religia, ideologie, morale… według myślenia dychotomicznego można obrać tylko jedną z dwóch dróg. Zerojedynkowość myślenia jest bardzo popularyzowana natomiast niezdecydowanie i brak jasnej oceny (również w stosunku do siebie) są po prostu passé. Dwa bieguny, dwa możliwe rozwiązania i dwie skrajności myślenia. Czy takie postępowanie może prowadzić do pozytywnych skutków w psychice człowieka i relacjach społecznych? Odpowiedź jest oczywista.
Jaki wpływ na człowieka ma myślenie dychotomiczne?
Od lat psychologowie na podstawie wnikliwych obserwacji analizują podłoże tendencji do stawiania uogólnień i myślenia 0:1. Czy zjawisko to opiera się bardziej na emocjach czy też na informacjach (danych)? Bez wątpienia emocje są ważne w życiu człowieka jednak, gdy nie potrafimy ich nazwać, wówczas wywołują wewnętrzny chaos, co przekłada się na racjonalne myślenie.[BM3] [SW4] To właśnie emocje dynamizują skrajności, nie dopuszczając do mózgu argumentów i innych możliwości rozwiązań. Emocje, wybiórczość postrzegania i impulsywność to całkowite przeciwieństwa dystansu, obiektywizmu i racjonalizmu. Człowiek żyje w przeświadczeniu, że zdobył ,,monopol na prawdę’’, ponieważ opiera się na znanych mu faktach, utartych stereotypach i wzorcach. Jesteśmy sędziami, którzy każdego dnia wydają wyroki na innych. Niestety sami również stajemy się ofiarami myślenia dychotomicznego.
Myślenie dychotomiczne kiełkuje w głowie przez lata, aby krok po kroku ukierunkować myśli jednostki na dwubiegunowe działanie. Jakie mogą być konsekwencje? Wycofanie społeczne, niezdrowe relacje, lęk przed niepowodzeniem i negatywną oceną społeczną, problemy z podejmowaniem działań (nieproduktywność lub nadmierna produktywność), zaburzenia poczucia własnej wartości, stany depresyjne, prokrastynacja, myśli samobójcze, uzależnienia czy też chory perfekcjonizm (pedantyzm). To tylko niektóre przykłady występowania niepożądanych zjawisk, które uzależnione są od częstotliwości i natężenia myślenia 0:1.
Dychotomia myślenia to iluzja, która wyrządza wiele krzywdy szczególnie u dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania.
