Starzenie się a sprawność seksualna u mężczyzn – możliwe dysfunkcje i sposoby ich leczenia

W prowadzonych badaniach wykazano, że 70% zdrowych 70-latków regularnie odbywa stosunki seksualne, a 80% mężczyzn i kobiet w wieku 60–91 lat jest aktywnych seksualnie co najmniej raz w miesiącu (Wilkins, Warnock, 2009). Badania, jak również literatura, wskazują, że większość osób starszych angażuje się w aktywności seksualne i postrzega seks jako ważną część życia. Jednocześnie należy podkreślić duży wpływ czynników biologicznych i psychospołecznych związanych ze starzeniem się na jakość i ilość aktywności seksualnej osoby starszej. Okazuje się, że zdrowie fizyczne, psychiczne, a także wcześniejszy poziom aktywności seksualnej odgrywają ważną rolę w seksualności osób starzejących się (Wilkins, Warnock, 2009).

Starzenie się – perspektywa psychologii rozwojowej

Okres późnej dorosłości następuje po latach najaktywniejszych pod względem zawodowym i społecznym. W okresie wczesnej dorosłości rozpoczyna się pracę, zakłada rodzinę, kształtuje styl życia oraz sieć kontaktów społecznych. W okresie środkowej dorosłości człowiek ma ugruntowaną pozycję zawodową i społeczną.

Zewnętrznym zdarzeniem rozpoczynającym okres późnej dorosłości jest zwykle moment przejścia na emeryturę. Człowiek wówczas zmienia sposób realizowania aktywności zawodowej lub całkowicie się z niej wycofuje. W konsekwencji zmienia się tryb życia oraz obraz własnej osoby (Janiszewska-Rain, 2005). Okres późnej dorosłości dzielony jest na trzy etapy, z których każdy ma swoją specyfikę rozwojową:

• 60.–75. rok życia – młodsi-starsi,
• 75.–85. rok życia – starsi-starsi,
• po 85. roku życia – najstarsi-starsi.
   

Seksualność starzejących się mężczyzn

W procesie starzenia się obniża się popęd seksualny u mężczyzn, zmniejsza się zdolność do odbywania stosunków, zdolność do wytrysku, zmniejsza się potrzeba masturbacji, intensywność reakcji jest znacząco obniżona (Lenartowicz, 2013). U mężczyzn następuje obniżenie stężenia testosteronu, co ma swoje emocjonalne i fizyczne konsekwencje, między innymi obniżenie libido, spadek energii, zaburzenia erekcji, utrata owłosienia, zarostu, zwiększenie masy ciała, nadciśnienie tętnicze, obniżenie funkcji poznawczych, zmniejszenie wytrzymałości, niepokój i zaburzenia snu (Lenartowicz, 2013).

Czynniki biologiczne a seksualność podczas starzenia się

Starzejący się mężczyźni poddawani są działaniu wielu czynników biologicznych i zmian hormonalnych wpływających na funkcjonowanie seksualne. Ponadto częstsze w tej grupie zaburzenia somatyczne i psychiczne również mogą znacząco wpływać na jakość współżycia. Z dysfunkcjami seksualnymi są związane m.in. choroby nowotworowe, neurologiczne, kardiologiczne, immunologiczne, psychiczne. Różne objawy dysfunkcji seksualnych mogą mieć podłoże jatrogenne, wynikające ze stosowanego leczenia (Wilkins, Warnock, 2009). W okresie starzenia się wartym uwagi zjawiskiem jest również andropauza, tj. odpowiednik kobiecej menopauzy, która dotyczy mężczyzn po 50.–55. roku życia i objawia się osłabieniem funkcji seksualnych. Wśród czynników biologicznych wymienia się również spadek testosteronu, ryzyko przerostu prostaty, długotrwałe zażywanie leków, obniżenie sprawności układu nerwowego (Kijak, Szarota, 2013).

Czynniki psychospołeczne a seksualność podczas starzenia się

Psychologiczny aspekt funkcjonowania seksualnego seniorów można rozpatrywać na wiele rozmaitych sposobów, począwszy od roli miłości w życiu osób starszych, poprzez analizę zadań rozwojowych, przypadających na tę fazę życia człowieka, a kończąc na problemach natury psychologicznej, wiążące się ogólnie ze starzeniem (Kijak, Szarota, 2013). Zmiana w zakresie ról zawodowych, rodzicielskich, zmiana obrazu siebie i własnej atrakcyjności, obniżenie sprawności również mogą wpływać na seksualność w okresie senioralnym.