Depresja to jedno z najczęstszych chorób psychicznych, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. W trosce o ich zdrowie i dobre samopoczucie, co roku 23 lutego w naszym kraju obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. W tym dniu, redakcja Zaufanego Terapeuty przytacza najważniejsze informacje na temat depresji i przypomina dlaczego należy i jak powinno się dbać o zdrowie psychiczne.
Z artykułu dowiesz się:
- Ogólnopolski Dzień Depresji – dlaczego go obchodzimy? Definicja, objawy i przyczyny.
- Depresja na przestrzeni lat w Polsce.
- Dlaczego wiosną jest najwięcej samobójstw?
- Jak leczyć depresję oraz wspierać osoby z depresją?
- Alians przeciwko depresji – Jak razem możemy walczyć z tą chorobą?
Ogólnopolski Dzień Depresji – dlaczego go obchodzimy?
Od 2004 roku, w Polsce 23 lutego obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją, ustanowiony w celu zwrócenia uwagi na chorobę jaką jest depresja. To również świetna okazja, aby zachęcić osoby zmagające się z tą chorobą do poszukania wsparcia i pomocy. Mimo, iż depresja jest powszechnym problemem, a świadomość na jej temat wzrosła na przestrzeni ostatnich lat, wciąż jest ona często bagatelizowana i nieleczona, choć może mieć znaczący wpływ na każdy aspekt życia, w tym na relacje, pracę, zdrowie fizyczne i samopoczucie.
GŁÓWNE OBJAWY DEPRESJI:
- Obniżony nastrój, poczucie ciągłego smutku, niemożność lub trudność w odczuwaniu radości. Anhedonia jest jednym z charakterystycznych objawów stanu depresyjnego;
- Zmniejszenie zainteresowania czynnościami, które dawnej sprawiały przyjemność, porzucenie pasji, zainteresowań, hobby;
- Zmiana dotychczasowej aktywności, apatia, spowolnienie;
- Trudności z zasypianiem, budzenie się, bezsenność lub nadmierna senność;
- Zmniejszenie apetytu, czasem nadmierny apetyt;
- Uczucie ciągłego zmęczenia, braku energii;
- Poczucie wewnętrznego napięcia, lęku, niepokoju. Trudne do zniesienia wewnętrzne napięcie często prowadzi do podjęcia decyzji o samobójstwie. Kiedy osoba chora ma już konkretny plan zakończenia życia, niepokój ustępuje, otoczenie może zauważać poprawę.
- Trudności w koncentracji, skupieniu uwagi – często odczytywane jako problemy z pamięcią, poczucie obniżenia umiejętności poznawczych. Chory może interpretować ten objaw jako skutek poważnej choroby, demencji, nowotworu, choroby Parkinsona lub Alzheimera.
- Poczucie bezsensu, brak motywacji, niska samoocena, obwinianie siebie. Depresja pobudza surowego wewnętrznego krytyka. Zniekształcenia poznawcze podsuwają szereg dowodów na to jaki jest się beznadziejny, zły, słaby.
- Myśli samobójcze, fantazjowanie o własnej śmierci, sposobach zakończenia życia.
- Dolegliwości z ciała, ból głowy, mięśni, poczucie ciężkości, słabości, trudności z oddychaniem. Czasami odczucia somatyczne są objawem depresji i jednocześnie ją potęgują, poczucie zmiany, utraty dawnej sprawności, itd.
Towarzyszące depresji objawy somatyczne mogą choremu utrudniać zrozumienie, co faktycznie się dzieje. Bóle głowy, poczucie ciężkości, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, problemy skórne, ból kręgosłupa są realne. Depresja zmienia sposób widzenia siebie, otoczenia, świata w postrzeganie wkrada się depresyjny styl myślenia. Ocena siebie i innych jest nieobiektywna. Uwagę skupia się na własnych błędach, porażkach, złych ludziach, zdarzeniach potwierdzających destrukcyjne przekonania o sobie. Może jej towarzyszyć nadmierna generalizacja (jedno negatywne zdarzenie widziane jako pasmo nieszczęść) oraz ruminacja (powracające obsesyjnie myśli dotyczące porażek, rozmyślania i zamartwianie się, które koncentrują tak wiele zasobów umysłu, iż chory nie jest w stanie wykonywać zwyczajnych zajęć). Zaburzenia uwagi mogą powodować poczucie problemów z pamięcią a stres faktycznie utrudniać zapamiętywanie.
Depresja na przestrzeni lat w Polsce
Aby lepiej zrozumieć problem depresji w Polsce, należy zwrócić uwagę na częstość jej występowania wśród Polaków. Wyniki badania „Depresja w doświadczeniach i opiniach” przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Społecznej wskazują że, około 1,5 miliona dorosłych Polaków może cierpieć na depresję. Z kolei wśród 1050 osób przepytanych przez CBOS, 14% uznało depresję za coś wstydliwego – to daje pewien obraz tego, że wciąż wiele osób ma stereotypowe podejście do depresji. W rezultacie, osoby zmagające się z depresją nie uzyskują wsparcia, gdyż boją się o nie prosić lub ich problemy są marginalizowane. Alarmujące są również statystyki, odnośnie występowania depresji wśród dzieci i młodzieży. Dane Narodowego Funduszu Zdrowia z 2021 roku wykazują, że w ciągu kilku lat liczba pacjentów cierpiących na depresję poniżej osiemnastego roku życia dramatycznie wzrosła na przestrzeni pięciu lat. Dodatkowym problemem jest dostępność specjalistów – długie oczekiwanie do psychiatrów i psychologów jest powszechnym problemem, który nasilił się zwłaszcza w trakcie pandemii. Rozwiązanie tych problemów leży zarówno w kwestii uświadamiania społeczeństwa na temat depresji oraz w systemowym usprawnieniu ochrony zdrowia psychicznego.
Jak podkreśla psychoterapeuta Ryszard Spychalski "W 2021 roku ilość odnotowanych prób samobójczych w Polsce to blisko 13800 przypadków, z tego zakończonych śmiercią to około 5200. Ilość zwolnień lekarskich, dni nieobecności w pracy spowodowanych depresją oraz środków antydepresyjnych zapisywanych przez specjalistów w ostatnich latach ma tendencję wzrostową. W 2021 roku ilość L4 z powodu zaburzeń depresyjnych wyniosła 363 tys. orzeczeń o niezdolności do pracy blisko 3300.
Ilość podjętych prób samobójczych oraz prób samobójczych ze skutkiem śmierci, koreluje z występowaniem depresji w populacji. Samobójstwo nie zawsze wiąże się ze stanem depresyjnym, jednak nawet jeśli nie jest następstwem depresji to wiąże się z zaburzeniem stanu nastroju. Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie pod względem występowania depresji, wyniki ten jednak niekoniecznie świadczy o dobrym stanie psychicznym Polaków. Na depresje częściej zapadają kobiety, sposoby targnięcia się na własne życie u obu płci są różne, u mężczyzn bardziej brutalne a co za tym idzie, także bardziej skuteczne. Mężczyźni, Polacy, ofiary samobójstw w europejskiej statystyce zajmują jedno z pierwszych miejsc. Nasuwa się smutny wniosek. Pozornie dobra statystyka występowania depresji, może być związana z niskim jej ujawnianiem, z poczuciem wstydu i autostygmatyzacją – czyli małą świadomością, niską wiedzą na temat zdrowia psychicznego.
Na wizytę z psychoterapeutą Ryszardem Spychalskim możesz umówić się tutaj - Ryszard Spychalski | Interwent kryzysowy | Zaufany Terapeuta
Dlaczego wiosną jest najwięcej samobójstw?
Wiosna jest powszechnie uważana za porę roku pełną nadziei i odradzania się natury. Jednak dla niektórych osób, może być trudnym okresem, szczególnie jeśli doświadczały wcześniej depresji i myśli samobójczych. Wiele badań, m.in. „Seasonality of Suicidal Behavior” wskazuje na to, że wzrost liczby samobójstw może wystąpić wiosną. W niektórych krajach zanotowano nawet o 60% wyższą liczbę samobójstw w tym okresie, niż w pozostałych porach roku.
Jakie mogą być przyczyny tego zjawiska? Ryszard Spychalski, zaznacza, że jedna z teorii mówi o wiosennej zmianie, zima jest okresem uśpienia, braku chęci i motywacji. W czasie zimy najczęściej nie mamy ochoty do „intensywnych” działań. Zima w większości przypadków prowokuje społeczna hibernacji. Wiosna to czas szybkich zmian, wszystko rusza w dużym tempie - to może generować dodatkowy stres. Gwałtowna zmiana dynamiki życia, może dać siłę do realizacji podjętej zimą decyzji o samobójstwie. Szukając przyczyn wspomnianego wzrostu, wskazuje się także na subiektywne odczucie odrębności, inności. Wiosna wpływa na intensyfikację stosunków społecznych, w których osoba depresyjna nie uczestniczy. Kiedy inni są pełni chęci i sił - łatwiej podprogowo zauważyć różnice w sobie, sprzeczności. Jest także teoria o wiosennych reakcjach alergicznych obniżających samopoczucie. Związane z alergenami nasilenie stanów zapranych wpływa na nasilenie depresji. W Polskich badaniach wskazuje się na bezpośredni wpływ szybkich i ciągłych wiosennych zmian pogody, „w marcu jak w garncu”, „kwiecień plecień...” wpływa na rozstrojenie stanu psychicznego, nie służy zdrowiu.
Jak możemy odpowiednio zareagować, gdy czujemy lub widzimy, że ktoś czuje się gorzej?
Czasem wystarczy być, być obecnym obok, słuchać tak, aby usłyszeć, próbować zrozumieć to, co czuje osoba w depresji. Pokazywać realne drogi, rozwiązania, akceptować osobę, nie przekonywać i nie walczyć z jej przekonaniami. Nie obawiać się rozmowy, także o samobójstwie. Upowszechnianiu wiedzy na temat depresji, podniesieniu świadomości na temat leczenia, wspierania i zdrowienia służy Alians Przeciw Depresji. Podobnie jak ponad 20 tak temu ruch Otwórzcie Drzwi, miał odstygmatyzować Schizofrenię, tak dziś lokalnie jednoczy się siły do przeciwdziałania depresji. W depresji wiedza o tym co spotyka nas lub naszych bliskich, może ratować życie.
Jak leczyć depresję oraz wspierać osoby z depresją?
Każdy przypadek depresji jest inny i leczenie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jeśli podejrzewasz u siebie lub bliskiej Ci osoby depresję, w pierwszej kolejności zwróć się do specjalisty. Najskuteczniejszymi sposobami na wyleczenie depresji jest konsultacja z psychiatrą oraz terapeutą. Terapeuta może pomóc w identyfikacji przyczyn depresji i wypracowaniu strategii radzenia sobie z nią.
Zapoznaj się z rodzajami terapii na: https://www.zaufanyterapeuta.eu/porady-dla-pacjentow/rodzaje-psychoterapii-i-wskazania-ktora-wybrac
Kolejnym ważnym elementem, jest zastosowanie leków przeciwdepresyjnych. Leki powinny być przepisywane i monitorowane wyłącznie przez lekarza-specjalistę. Pośredni wpływ na walkę z depresją może mieć również zmiana stylu życia - zdrowe odżywianie, unikanie używek oraz utrzymywanie regularnego harmonogramu snu i aktywności fizycznej mogą pomóc w złagodzeniu objawów depresji. Pamiętajmy jednak, że najważniejsza jest konsultacja ze specjalistą.
Nieleczona depresja prowadzić do m.in.:
- pogorszenia jakości życia – depresja wpływa na codzienne funkcjonowanie, zaburzając sposób myślenia, emocje i działania,
- problemów zdrowotnych - nieleczona depresja może nasilać inne problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, cukrzyca, nadciśnienie i inne dolegliwości,
- samobójstwa - depresja jest jednym z głównych czynników ryzyka samobójstwa,
- zaburzenia relacji z rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami.
Istotne jest wsparcie otoczenia - rodzina, przyjaciele i współpracownicy, mogą wiele zrobić, aby wesprzeć osoby cierpiące na depresję. Kluczem jest rozumienie potrzeb osób cierpiących na depresję oraz wyrozumiałość. Ważne jest także zachęcanie do uzyskania pomocy i wsparcie w trudnych chwilach.
"Depresja nieleczona jest chorobą śmiertelną, wprawdzie istnieją nieliczne przypadki samodzielnego wyjścia z epizodu depresyjnego, jednak bez terapii depresja nawraca. Wiedza o chorobach psychicznych jest w polskim społeczeństwie bardzo mała, pełna mitów i stereotypów, jest niewystarczająca. Nieznane, tajemnicze budzi lęk. Upowszechnienie wiedzy na temat depresji, odstygmatyzowanie choroby, zastąpienie fałszywych przekonań faktami, były głównymi celami ogłoszenia, ponad 20 lat temu, 23 lutego Dniem Walki z Depresją. Leczenie w fazie ostrej zawsze zaczyna się od farmakoterapii, następnie po uzyskaniu poprawy włącza się psychoterapię, która daje szanse na wyleczenie. Dobre rezultaty także w leczeniu depresji lekoopornej, daje stymulacja elektryczna. Zabieg nie ma wiele wspólnego z popularnymi przekonaniami o elektrowstrząsach, jest bezbolesny, nie powoduje drgawek. W depresji, podobnie jak w innych kryzysach psychicznych, leczenie polega głównie na psychoterapii, czasem wspomaganej lekami" dodaje psychoterapeuta Ryszard Spychalski.
Alians przeciwko depresji – inicjatywa, która ma na celu pomóc osobom dotkniętym depresją.
Alians przeciwko depresji to lokalna inicjatywa, która powstała w Norymberdze w 2001 r. jest to przedsięwzięcie, którego ideą jest walka z depresją poprzez edukację, uświadamianie i wsparcie dla osób zmagających się z tą chorobą. Alians zrzesza przy pomocy właściwych instytucji, specjalistów zdrowia psychicznego, organizacji i grup wsparcia oraz osób prywatnych. Warszawski Alians, to jedno z pierwszych w Polsce nieformalnych lokalnych sojuszy zrzeszające mieszkańców, instytucji i lekarzy na rzecz osób doświadczających depresji. Opiekun portalu Zaufany Terapeuta Artur Jężak twierdzi, że to też przykład tego, że inicjatywy społeczne mają wielką moc.
Źródła:
- Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Komunikat z badania „Depresja w doświadczeniach i opiniach” Listopad 2018
- Jong-Min Woo, Olaoluwa Okusaga, Teodor T. Postolache „Seasonality of Suicidal Behavior”, 2014
- Narodowy Fundusz Zdrowia, Informacje o depresji u dzieci 2017 - 2021
