- Lekomania – co to jest i czy to poważna choroba?
- Jakie są objawy choroby?
- Od jakiej grupy leków można się najbardziej uzależnić?
- Na czym polega leczenie lekomanii?
LEKOMANIA – CO TO JEST I CZY TO POWAŻNA CHOROBA?
Leki, to produkty lecznicze, których zadaniem jest korzystny wpływ na stan zdrowia człowieka. Jedne mają skutecznie chronić organizm przed chorobą, inne podawane w określonej dawce przynieść oczekiwane efekty terapeutyczne. Ale to, co z założenia ma pomóc, może również przybierać niebezpieczne formy. Lekomania to poważny, ciężki do opanowania nałóg. Pozostawiony bez leczenia może stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Tuż obok uzależnienia od alkoholu czy narkotyków stanowi równie niebezpieczne zjawisko.
Nadużywanie medykamentów wiąże się z całkowitym brakiem kontroli nad wykonywaną czynnością. Wiele osób błędnie interpretuje to zjawisko jako ,,zwykłą’’ słabość człowieka. Zamazuje to stopień niebezpieczeństwa i ogrom możliwych konsekwencji. Pamiętajmy, że ogromna ilość leków dostępnych bez recepty (np. leki nasenne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, uspokajające, dopingujące) wykazuje duży potencjał uzależniający. Jakkolwiek umiarkowane i przede wszystkim kontrolowane korzystanie z dobrodziejstw współczesnej medycyny ma na celu poprawę stanu fizycznego lub psychicznego osoby potrzebującej pomocy, tak zażywanie dużej ilości produktów leczniczych bez zaleceń lekarskich to zagrażający życiu nałóg.
Lekozależność to również stopniowy wzrost tolerancji organizmu na zażywaną substancję medyczną. Jak każdy nałóg, zależność lekowa rozwija się fazowo, a jej częstotliwość i nasilenie mogą szybko ulegać zmianom. Niestety osoba chora w początkowych etapach uzależnienia bardzo często nie dostrzega skali problemu. Przecież z założenia przyjmujemy określony lek, nie w celu uzależnienia się od niego, a w celu poprawy złego samopoczucia lub uśmierzenia dolegliwości bólowych. Jednak z czasem reakcja organizmu na ustaloną jednorazową dawkę substancji jest niewystarczająca do osiągnięcia zamierzonego celu. Mamy tu do czynienia z kolejną fazą uzależnienia – przyzwyczajeniem, które bardzo szybko przeradza się w fazę nałogu i nawracający głód leku. Chory traci wówczas kontrolę nad ilością zażywanych środków leczniczych, a próbom ich odstawienia towarzyszą bolesne skutki uboczne.
KTO JEST NAJBARDZIEJ PODATNY NA ZALEŻNOŚĆ LEKOWĄ?
Należy uświadomić sobie, że lekomania to problem, który obejmuje bardzo wysoki procent polskiej społeczności. Zjawisko to dotyczy różnych grup wiekowych. I choć statystyki wskazują, że problem w szczególności dotyka osób w wieku 35 – 50 lat, to destrukcyjny nałóg nie oszczędza nawet młodzieży. Dlaczego Polska klasyfikuje się w niechlubnej czołówce w Europie pod kątem kupowania i zażywania produktów leczniczych dostępnych bez recepty? Skąd tak niepokojące statystyki? W tym przypadku odpowiedź nie jest nigdy jednoznaczna.
Stany depresyjne, nerwice i psychozy. Kryzysy życiowe, szybkie tempo życia i stres z tym związany. Szeroko rozpowszechnione kampanie reklamowe koncernów farmaceutycznych. Akceptacja społeczna pewnych nawyków, przyzwyczajeń i wykonywanych czynności. Wymóg przebywania w nieustannej gotowości do działania i aktywności (szczególnie w sferze zawodowej). Wszystkie wymienione wyżej czynniki społeczne i psychologiczne mają niebagatelny wpływ na szukanie ucieczki i pomocy w substancjach leczniczych.
Do nadmiernego spożywania medykamentów skłaniają również faktyczne objawy bólowe w przebiegu poważnych chorób (np. nowotworów). Jednak to zdecydowanie zbyt częsta pobudka, na którą powołują się osoby uzależnione od leków w celu usprawiedliwienia nałogu. Fakt jest taki, że współczesne społeczeństwo wykazuje dużą skłonność do samodzielnego podejmowania leczenia się ,,na własną rękę’’. Częściej bowiem lekozależność powstaje na skutek niekontrolowanego, kompulsywnego zażywania substancji w wyniku urojonych zaburzeń czynności narządów wewnętrznych niż faktycznej troski o własne zdrowie.
Banalnie prosty dostęp do różnych środków o działaniu farmakologicznym, ich niska cena i czystość zawartych w środku substancji to otwarta droga do nałogu. W dobie powszechnego dostępu do Internetu i specjalistycznej wiedzy każdy może zdobyć listę leków oraz informacje o działaniu danego preparatu lub substancji w nim zawartej. Młodzi ludzie eksperymentują z łatwymi do zdobycia lekami o działaniu odurzającym. Szukają nowych, przyjemnych doznań i sposobów na szybkie uzyskanie poczucia euforii. Dzielą się doświadczeniem na internetowych forach i bezpośrednio w swoim kręgu towarzyskim. W lekach szukają podobnych wrażeń, działań i reakcji, jak po zażyciu alkoholu, narkotyków lub dopalaczy. Jaka jest więc różnica? Leki bez recepty są dosłownie na wyciągnięcie ręki, a ich posiadanie nie jest nielegalne i karalne przez władze. To kolejna przyczyna, która może doprowadzić do szybkiego rozwoju uzależniania.
JAKIE SĄ OBJAWY CHOROBY?
Lekozależność jest trudna do zdiagnozowania. W pierwszych fazach nie daje ona widocznych objawów nałogu. Osoby, które sięgają po leki w celu uśmierzenia uporczywego bólu (np. głowy, stawów, kręgosłupa) lub zminimalizowania problemu wpływającego na ich funkcjonowanie (np. bezsenność, rozdrażnienie) początkowo nie kryją się z ich zażywaniem. W ich mniemaniu posiadanie tabletek dostępnych bez recepty w aptece, a nawet w supermarkecie lub przepisanych przez lekarza nie jest powodem do wstydu i ukrywania się. Dlatego właśnie tak trudno w początkowych etapach zauważyć objawy uzależnienia u osoby w środowisku, które akceptuje swobodne korzystanie z substancji leczniczych.
Stopniowe zwiększanie dawek leków prowadzi chorego do przykrych, zauważalnych konsekwencji, które im szybciej zdiagnozowane, tym większa szansa na leczenie zakończone sukcesem. Objawy stanu uzależnienia od leków są bardzo do siebie podobne. Niektóre farmaceutyki dają objawy o podłożu psychicznym i fizycznym. Inne zaś przejawiają się głównie w fizycznych dolegliwościach.
MOŻLIWE SYMPTOMY UZALEŻNIENIA OD LEKÓW:
- zmiany w zachowaniu, wahania nastroju, bezsenność, stany lękowe;
- silna koncentracja na nieustannym posiadaniu leku i panika w przypadku jego braku;
- obsesyjne myślenie o leku, opracowywanie skutecznego planu zdobycia kolejnej recepty (np. manipulacja lekarzem, planowanie wizyt w wielu miastach u różnych specjalistów w prywatnych gabinetach);
- wzrost tolerancji na zażywaną substancję;
- stopniowe zwiększanie ilości dawek i częstotliwości zażywania medykamentów bez konsultacji ze specjalistą;
- spadek zdolności ruchowych (psychomotorycznych);
- wystąpienie zespołu abstynencyjnego po gwałtownym odstawieniu substancji (drżenie mięśni i rąk, nadmierna potliwość, pobudzenie, zaburzenia snu, drgawki, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne - dźwięk, światło, hałas, przyśpieszone bicie serca, nudności, stan niepokoju, omamy, urojenia, halucynacje);
- kontynuowanie przyjmowania substancji pomimo braku wskazań do dalszego leczenia;
- zażywanie określonego wyrobu leczniczego przez długi czas, pomimo tego, że okres jego stosowania powinien być znacznie krótszy;
- kupowanie i zażywanie nadmiernej ilości leków pomimo posiadania wiedzy o ich szkodliwości i niepożądanych skutkach ubocznych;
- eksperymentowanie lekami, mieszanie różnych leków w celu spotęgowania działania;
- pojawiający się ,,głód leku’’ pomiędzy kolejnymi dawkami, któremu towarzyszą takie stany, jak lęk, panika, rozdrażnienie i silny niepokój;
- systematyczne wizyty u lekarza (w przypadku zażywania leków wydawanych na receptę).
OD JAKIEJ GRUPY LEKÓW MOŻNA SIĘ NAJBARDZIEJ UZALEŻNIĆ?
Wśród medykamentów uzależniających najczęściej wymienia się leki:
- nasenne,
- przeciwbólowe,
- hormonalne,
- uspokajające,
- dopingujące,
- euforyzujące.
Każdy z powyższych leków (zarówno tych dostępnych bez recepty, jak i przepisywanych przez lekarza) ma potencjał uzależniający. W ich skład wchodzą co prawda silnie skuteczne, ale jednocześnie szybko uzależniające substancje chemiczne. Do takich substancji możemy zaliczyć przede wszystkim opioidy w tym kodeinę, dihydrokodeinę i tramadol (grupa leków przeciwbólowych), barbiturany (leki nasenne, uspokajające, przeciwdrgawkowe) i benzodiazepiny (grupa leków o działaniu przeciwlękowym, nasennym, uspokajającym, przeciwdepresyjnym i przeciwdrgawkowym).
W populacji szczególnie rozpowszechnione jest stosowanie leków benzodiazepinowych. Ta substancja chemiczna, tuż obok nikotyny i alkoholu świeci prawdziwe triumfy w społeczeństwie. Co istotne, uzależnienie od benzodiazepinów może wystąpić już po 2 – 3 miesiącach codziennego zażywania leku. Nic więc dziwnego, że specjaliści bardzo ostrożnie wdrażają benzodiazepiny w leczenie swoich pacjentów. Najczęściej terapia medykamentem nie przekracza czterech tygodni. Jednak zdesperowany lekoman, który stracił kontrolę nad przyjmowaniem leków z pewnością znajdzie skuteczny sposób na zdobycie kolejnych dawek leku.
NA CZYM POLEGA LECZENIE LEKOMANII?
Leczenie zależności lekowej nie jest łatwe. Najczęściej to długotrwały proces, który wymaga wsparcia ze strony specjalistów. Odtrucie organizmu po lekach to wielokierunkowe działanie. Nie wystarczy bowiem usunąć toksyny z organizmu pacjenta i zwalczyć fizyczne objawy po odstawieniu substancji uzależniającej. Walka z lekomanią to obok detoksu lekowego również odwyk i pomoc psychologiczna.
Psychoterapia uzależnień to najważniejsza forma terapii dla osób uzależnionych od substancji chemicznych zawartych w lekach. W zależności od stopnia nasilenia uzależnienia, stanu zdrowia chorego i jego indywidualnych potrzeb ustala się miejsce i kierunek działań terapeutycznych.
Najczęściej w ramach prowadzonej psychoterapii dochodzi do uczestnictwa pacjenta zarówno w sesjach indywidualnych, jak i spotkaniach grupowych.
W przypadku uzależnienia od medykamentów kompleksowe wsparcie specjalistów to podstawa wyjścia zwycięsko z niszczącego organizm i psychikę nałogu. Nie należy bać się proszenia o pomoc. Terapia lekozależności i detoks lekowy to bardzo często jedyna droga do całkowitego wyleczenia.
Specjalistów, którzy specjalizują się w terapii uzależnień znajdziesz na Zaufanym Terapeucie!
