Mediacja – na czym dokładnie polega?

1. Czym jest mediacja?
2. Jaki jest główny cel mediacji?
3. Mediacja – najczęściej zadawane pytania.
4. Kluczowe zasady w spotkaniach mediacyjnych.
5. Mediacja a psychoterapia – czy to oznacza to samo?

CZYM JEST MEDIACJA?

Mediacja jest to całkowicie poufna metoda rozwiązywania sporu, w której udział biorą strony konfliktu oraz mediator, który przez cały proces mediacyjny zachowuje bezstronność i neutralność. Najprościej mówiąc, jest to swobodna rozmowa przynajmniej dwóch stron, w której bierze udział osoba trzecia, nieoceniająca żadnego uczestnika. Strony mogą również poprosić o indywidualne spotkania z mediatorem.

Udział w spotkaniach jest dobrowolny, a ich forma powinna być lekka, nieskrępowana oraz gwarantująca poczucie bezpieczeństwa każdemu uczestnikowi. Nie jest więc to działanie pod presją i naciskiem. Nie ma w niej sędziego ani arbitra. Jest za to mediator (pośrednik), którego zadaniem jest wspierać prawidłowy przebieg rozmów, łagodzić powstające napięcia i złą atmosferę oraz pomóc w samodzielnym wypracowaniu rozwiązania bez sugestii i narzucania jakichkolwiek rozwiązań.

Trudno wymienić wszystkie sprawy, które mogą stanowić przedmiot mediacji. Tę niezwykle skuteczną metodę rozwiązywania sporu stosuje się w sprawach cywilnych, karnych i nieletnich. Z założenia metoda ta może być wykorzystywana do samodzielnego dojścia do porozumienia we wszystkich sprawach, w których prawo dopuszcza możliwość zawarcia ugody. Może to być na przykład podział majątku współmałżonków, podział spadku między spadkobiercami, konflikty sąsiedzkie, różnego rodzaju sprawy o zapłatę, mediacje rozwodowe. W każdej z tych spraw kluczem do rozwiązania sytuacji konfliktowej jest komunikacja, a więc podjęcie rozmów i wspólne szukanie rozwiązania, które usatysfakcjonuje każdą ze stron.

Wiele osób początkowo wątpi w skuteczność tej metody. Są przecież już po wielokrotnych burzliwych rozmowach z druga stroną, które najczęściej kończyły się pogłębieniem konfliktu. Jednak statystyki nie kłamią. Skuteczność mediacji w krajach Unii Europejskiej (w tym w Polsce) jest bardzo wysoka. Szacuje się, że poprzez pozasądowe spotkania mediacyjne da się rozwiązać aż do 80% konfliktów¹. Nie ma więc wątpliwości, że warto wziąć ten sposób komunikacji pod uwagę.
 

JAKI JEST GŁÓWNY CEL MEDIACJI?

Najważniejsze, abyś zrozumiał, że celem mediacji nie jest wskazanie ,,winnego’’ oraz ujawnienie, kto ma rację w konflikcie. Mediator ukierunkowuje tor rozmowy na interesy wszystkich stron i ich potrzeby. Koniec procesu mediacyjnego ma być wygraną dla wszystkich stron sporu bez faworyzowania i wskazywania racji. Jest to dojście do punktu win – win, który przynosi korzyści i satysfakcję każdej stronie procesu. Dzięki temu dochodzi również do złagodzenia lub całkowitego zażegnania konfliktu, utrzymania dobrego wizerunku oraz zmniejszenia stresu związanego z przeciągającą się sytuacją konfliktową. Bez czasochłonnego, wyczerpującego i bardzo stresującego procesu sądowego oraz dodatkowych kosztów z tym związanych.

MEDIACJA – NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA

JAK MOGĘ WZIĄĆ UDZIAŁ W MEDIACJACH?

W Polskim prawie istnieją dwa sposoby wszczęcia spotkań mediacyjnych. Mogą to być mediacje sądowe, prowadzone w oparciu o decyzję sądu lub mediacje pozasądowe, do których dochodzi na skutek samodzielnej inicjatywy stron. Każda ze stron może również na każdym etapie postępowania sądowego złożyć formalny wniosek o przeprowadzenie mediacji. W obu przypadkach spotkania pozostają poufne i dobrowolne, a więc warunkiem jest zgoda każdej ze stron sporu. Dodatkowo pamiętaj, że masz prawo do odmówienia udziału w mediacji i przerwania ich na wybranym etapie spotkań.

KTO WYBIERA MEDIATORA?

Mediatora wybierają strony sporu albo wyznacza go sąd, przy czym w pierwszej kolejności bierze pod uwagę listę stałych mediatorów sądowych.

JAK TO WYGLĄDA W PRAKTYCE, A WIĘC JAKI JEST PRZEBIEG MEDIACJI?

Po otrzymaniu zawiadomienia sądowego mediator zobowiązany jest skontaktować się z każdą ze stron w celu ustalenia daty i miejsca spotkania. W przypadku mediacji pozasądowych sam możesz skontaktować się z wybranym mediatorem i zapytać o bezpłatną, wstępną konsultację. Mediator jeszcze przed przystąpieniem do rozmów zapoznaje uczestników z zasadami, które bezwzględnie należy przestrzegać podczas spotkań. Pyta, czy każda strona sporu dobrowolnie zgadza się na udział w mediacji. Mediacja jest w pełni poufna, a mediator nie może przekazywać lub udostępniać informacji z mediacji osobom trzecim. Stworzony przez niego końcowy protokół jest formalnym dokumentem bez wyrażania opinii, ocen i stanowisk stron.

CZY MEDIACJA TO TYLKO JEDNO SPOTKANIE?

Najczęściej nie. Mediacje pozasądowe zależą od charakteru sprawy. Ich długość nie jest więc taka sama dla każdego sporu. Na przykład w sprawach karnych postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż jeden miesiąc, w sprawach cywilnych do 3 miesięcy, a w sprawach nieletnich do 1,5 miesiąca.² W przypadku mediacji pozasądowych długość procesu jest całkowicie uzależniona od stron. Zazwyczaj jest to od 3 do 5 spotkań, trwających około 1,5 godziny każde.

JAKIE SĄ KOSZTY MEDIACJI?

Koszt mediacji to wynagrodzenie mediatora oraz wydatki związane z przeprowadzeniem mediacji (np. wynajem sali). Koszty te pokrywają strony sporu po połowie, chyba że uczestnicy wspólnie ustalają inny podział rozliczeń. Wysokość kosztów uzależniona jest od długości procesu mediacyjnego i charakteru sporu.

CZY MAM 100% PEWNOŚĆ, ŻE MEDIACJA ZAKOŃCZY SIĘ DLA MNIE SUKCESEM?

Nie. Celem mediacji jest zawarcie wspólnie wypracowanej ugody, którą podpiszą obie strony. Niestety nie każdy konflikt ma taki finał. W przypadku braku porozumienia i ugody, strony mogą dochodzić swoich praw w postępowaniu sądowym. Innym rozwiązaniem jest skorzystanie ze specjalistycznego wsparcia psychologa lub psychoterapeuty. Mowa tu o terapii rodzinnej lub terapii małżeńskiej, w których psychoterapeuta patrzy na problem wieloaspektowo.

KLUCZOWE ZASADY W SPOTKANIACH MEDIACYJNYCH

Każdy mediator zobowiązany jest do przedstawienia najważniejszych zasad, które obowiązują mediatora i uczestników podczas spotkań. Jeszcze przed przystąpieniem do rozmów poznaj swoje prawa oraz reguły, które muszą respektować zarówno strony sporu, jak i mediator. Są to: dobrowolność, bezstronność, akceptowalność, neutralność, poufność, profesjonalizm i szacunek do wszystkich uczestników spotkań. Mediator działa według Kodeksu Etyki Mediatora, zważając na dobro i satysfakcję każdej ze stron. W swoich działaniach musi dążyć do zachowania równowagi. Żaden uczestnik nie może czuć się ignorowany, pominięty i przede wszystkim pokrzywdzony w sprawie.

MEDIACJA A PSYCHOTERAPIA – CZY TO OZNACZA TO SAMO?

Mediacja i psychoterapia nie powinny być ze sobą utożsamiane. Różnice są zasadnicze, ale warto podkreślić, że każda z tych form pomocy jest bardzo skuteczna. Nic więc dziwnego, że nierzadko dochodzi do połączenia pracy obu tych specjalistów. Udział w spotkaniach mediacyjnych może w dużym stopniu wpłynąć na przebieg psychoterapii. Jaka jest zatem kluczowa różnica między mediacją a psychoterapią?

Psychoterapia jest to jedna z form leczenia, w której najważniejszą kwestią jest oddziaływanie psychologiczne. Mediacja skupia się na rozwiązaniu konkretnego sporu, bez poszukiwania źródeł powstałego konfliktu i odwoływania się do emocji uczestników. Celem mediacji jest osiągnięcie satysfakcjonującej dla obu stron ugody i zgodnego porozumienia w omawianej kwestii, nie zaś (jak w przypadku psychoterapii) zmiana relacji między stronami, ich funkcjonowania i dążenie do rozwoju osobistego każdego uczestnika.

Podsumowując, w mediacji nie oczekuje się dojścia do źródeł narastającego konfliktu, zmian osobistych oraz wypracowania skutecznych metod rozwiązywania problemów na przykład w związku. Mediacja nie skupia się na emocjach i ludzkiej psychice, a na zastosowaniu skutecznych technik rozwiązania określonego sporu.

Źródła:
Czym jest mediacja? Sąd Okręgowy w Szczecinie, pliki do pobrania: https://szczecin.so.gov.pl/czym-jest-mediacja,m,m1,213,297
Co to jest mediacja, Stowarzyszenie Mediatorzy Polscy, dostęp: https://mediatorzy-polscy.eu/o-mediacji/co-to-jest-mediacja/
Mediacje w szkole, Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 przekazanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, dostęp: https://mediacjewszkole.pl/mediacje-szkolne
Podstawy mediacji, LEKCJA PRZYGOTOWANA PRZEZ WYDZIAŁ DO SPRAW EDUKACJI PRAWNEJ WE WSPÓŁPRACY Z WYDZIAŁEM DO SPRAW MEDIACJI, Ministerstwo Sprawiedliwości