Zaburzenia odżywiania mają miejsce wtedy, kiedy stosunek do jedzenia wymyka się spod kontroli. Może się to manifestować na różne sposoby - niektórzy ludzie jedzą za dużo, niektórzy za mało, a inni zmagają się z przykrymi dolegliwościami po zjedzeniu posiłku.
O zaburzeniach odżywiania mówimy kiedy ludzie rozwijają skomplikowane relacje z jedzeniem lub swoim ciałem. Mogą próbować kontrolować swój organizm za pomocą wyczerpujących ćwiczeń, zażywania leków lub stosowania diet. Niektórzy mogą używać jedzenia, aby złagodzić bolesne uczucia.
Zaburzenia odżywiania nie ograniczają się jedynie do doświadczania niepokoju, mogą również powodować problemy ze zdrowiem fizycznym. W ciężkich przypadkach bywają śmiertelne.
NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE ZABURZENIA ODŻYWIANIA
Podręcznik diagnostyczno-statystyczny zaburzeń psychicznych (DSM) to książka, której eksperci używają do diagnozowania chorób psychicznych. DSM nie omawia wszystkich kwestii związanych z jedzeniem, zawiera jednak listę kryteriów ich rozpoznawania.
Sześć konkretnych rodzajów zaburzeń odżywiania wymienionych w DSM to:
- Napadowe objadanie charakteryzujące się skrajnym przejadaniem. Osoba spożywa nadmierne ilości jedzenia w krótkim czasie, jednocześnie czując, że nie ma kontroli nad tym co i kiedy je. U osób dotkniętych tym zaburzeniem powszechne jest odczuwanie wstydu lub żalu z powodu tego, ile się zjadło. Epizody napadowego objadania zwykle zdarzają się co najmniej raz w tygodniu.
- Bulimia nervosa to cykl obejmujący objadanie się i etap przeczyszczania. Chory doświadcza epizodów objadania się, po którym następuje poczucie winy i zakłopotanie. Pacjent sięga po ekstremalne środki, aby uniknąć przybierania na wadze, może wymuszać zwrócenie jedzenia z organizmu poprzez środki przeczyszczające lub wymioty albo stosować post i nadmierne ćwiczenia. Zwykle osoba z bulimią ma średnią lub ponadprzeciętną masę ciała.
- Anorexia nervosa charakteryzuje się ekstremalnym ograniczeniem spożywania żywności. Wiąże się z intensywnym lękiem przed przybraniem na wadze lub otyłością. Nawet jeśli ktoś jest niebezpiecznie szczupły, często widzi siebie jako osobę z nadwagą. DSM identyfikuje dwa podtypy anoreksji:
- Ograniczający - występuje znacznie częściej. Pacjent lub pacjentka chudnie, skrajnie ograniczając ilość przyjmowanego pokarmu.
- Objadanie się/przeczyszczanie - osoba cierpiąca na ten typ anoreksji może organiczyć ilość i kaloryczność posiłków, jednakże występują też u niej okresy przeplatających się faz objadania i przeczyszczania. Zaburzenie to bywa mylone z bulimią. Podstawową różnicą między nimi jest niska waga ciała u anorektyków.
- Zaburzenie polegające na unikaniu/ograniczeniu spożycia żywności (ARFID) to stan, w którym ktoś nie je wystarczająco dużo, aby zaspokoić swoje codzienne potrzeby żywieniowe i energetyczne. W przeciwieństwie do anoreksji, ARFID rzadko wiąże się z jakąkolwiek obsesją na punkcie wagi. Chory z ARFID często odmawia jedzenia, ponieważ nie lubi jego smaku, zapachu lub tekstury. Jeśli ktoś miał traumatyczne doświadczenie z zadławieniem lub wymiotami, to wspomnienie może również prowadzić do rozwinięcią się ARFID.
EKSTREMALNA DIETA
Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich problemów psychicznych związanych z jedzeniem. Jeśli zachowanie powoduje stres i przeszkadza w codziennym życiu, nadal może kwalifikować się jako problem z odżywianiem.
Wiele osób może stosować dietę w sposób, który nie szkodzi ich ciału. Niektórzy próbują schudnąć, zmniejszając kaloryczność posiłków lub unikając przyjmowania pokarmów. Inni stosują dietę, aby poradzić sobie z alergiami pokarmowymi lub oczyścić organizm.
Należy pamiętać, że ekstremalne diety mogą poważnie zaszkodzić zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Jeśli ktoś nie spożywa prawidłowej ilości jedzenia, może mieć problemy z trawieniem, odwodnieniem i pogorszonym metabolizmem. Niedożywienie może również prowadzić do stresu i problemów z koncentracją.
Chociaż nie ma wyraźnego rozróżnienia między racjonalną a skrajną dietą, istnieją pewne przesłanki wskazujące na to że mamy do czynienia z problemem związanym z odżywianiem. Są to:
- Zmniejszony poziom energii: Brak energii może oznaczać, że spożycie kalorii jest zbyt niskie.
- Ciągłe myśli o jedzeniu: Związek z jedzeniem może być szkodliwy, jeśli ktoś poświęca temu tematowi zbyt wiele uwagi.
- Trudności ze snem: Zakłócony sen może oznaczać, że dana osoba nie je wystarczająco dużo.
- Eliminacja całych grup żywności: Każda grupa żywności zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pozbycie się całych grup żywności z diety, takich jak węglowodany, może prowadzić do utraty wagi, problemów zdrowotnych, np. zawrotów głowy lub ciągłego zmęczenia.
- Wahania nastroju: Poważne ograniczenie kalorii może też przyczyniać się do odczuwania częstego niepokoju, drażliwości i rozwoju depresji.
DLACZEGO CIERPIMY NA ZABURZENIA ODŻYWIANIA?
Wiele kultur zachodnich gloryfikuje szczupłość. Amerykańska popkultura jest pełna programów odchudzających i trendów żywieniowych. Te wiadomości mogą stanowić grunt dla pojawienia się zaburzeń odżywiania. Niektórzy ludzie zaczynają wierzyć, że szczupłość czyni osobę atrakcyjniejszą, podczas gdy otyłość odbiera im godność. Zaburzenia odżywiania są często powiązane z niskim poczuciem własnej wartości.
Osoby z zaburzeniami odżywiania często odczuwają niepokój, mają niską samoocenę i silną potrzebę zadowolenia innych. Mogą odczuwać presję, aby osiągnąć doskonałość, nie tylko w kwestii wyglądu, ale w każdym aspekcie życia. Inne osoby używają jedzenia jako regulatora emocji związanych z przeszłą traumą.
