Spis treści:
- Co to jest inteligencja?
- Co to jest IQ?
- Jakie wyróżnimy rodzaje inteligencji?
CO TO JEST INTELIGENCJA?
Inteligencja uważana jest za cechę umysłu odpowiedzialną za funkcjonowanie i sprawność procesów poznawczych (np. umiejętność rozwiązywania problemów, myślenie, język, uwaga). Inaczej rzecz ujmując, możemy powiedzieć, że inteligencja jest to zdolność człowieka do postrzegania, pojmowania, uczenia się i analizy, a następnie zdolność do wykorzystywania zdobytej wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach. Inteligencja to potencjalne możliwości człowieka, które są dostrzegalne w umiejętnym adaptowaniu się do otoczenia. Jak to wygląda w praktyce? Osoba inteligentna potrafi przystosować się do otaczającego ją środowiska i dostosować się do reguł w nim panujących. Jeśli nie przestrzega z góry narzuconych wzorców działania, to nie wynika to z jej ignorancji lub niewiedzy, a z przekonania o słuszności swoich decyzji.
Co ważne, inteligencja nie jest cechą zarezerwowaną wyłącznie dla istot ludzkich. Pamiętajmy bowiem, że przedstawiciele niektórych gatunków zwierząt (np., szympansy, ośmiornice, szczury, delfiny, słonie) również posiadają te zdolności i to na całkiem wysokim poziomie.
Wybitni psychologowie z całego świata od setek lat prowadzą złożone badania nad zdolnością pojmowania. Stąd też w publikacjach naukowych można spotkać wiele odmiennych definicji i ujęć inteligencji, a także różne rodzaje inteligencji. I tak inteligencja sztuczna to odgrywająca dużą rolę we współczesnym świecie zdolność zarezerwowana dla maszyn. Inteligencja muzyczna dedykowana jest talentom muzycznym, a emocjonalna odnosi się do uczuć i umiejętności zarządzania własnymi emocjami.
CO TO JEST IQ?
Krążąc w temacie inteligencji, nie sposób pominąć wskaźnika IQ. Iloraz inteligencji, najczęściej określany skrótem IQ (ang. intelligence quotient) to wartość liczbowa uzyskana na podstawie wyniku testu inteligencji. Wskaźnik IQ obrazuje poziom inteligencji intelektualnej człowieka i sprawność jego umysłu. Jak sprawdzić, ile wynosi IQ? Od lat 90. najczęściej wykorzystywaną metodą do badania ilorazu inteligencji jest test inteligencji dla dorosłych stworzony przez Davida Wechslera. WAIS złożony jest z 11 odrębnych testów, których celem jest badanie poziomu rozwoju poszczególnych zdolności poznawczych.
IQ przeciętnego człowieka to około 100 punktów (89-110). Taki wynik określamy mianem inteligencji przeciętnej. Jeśli mówimy o zadziwiająco wysokim IQ większości z nas, przychodzą na myśl takie nazwiska, jak Albert Einstein i Stephen William Hawking, którzy w testach uzyskali wynik 160 punktów. A czy równie dobrze znasz nazwiska współczesnych geniuszy? Obecnie najinteligentniejszy człowiek na kuli ziemskiej może poszczycić się z wynikiem na poziomie 230 punktów. To australijski matematyk pochodzenia chińskiego Terence Tao. Wśród współczesnych geniuszy nie zabrakło również młodych umysłów. Pochodząca z Indii nastolatka Neha Ramu zdobyła w testach maksymalną do swojego wieku możliwą punktację (162 punkty), a tym samym prześcignęła takie legendarne znamienitości, jak wspomniany wyżej Albert Einstein. Brawo!
JAKIE WYRÓŻNIMY RODZAJE INTELIGENCJI?
Należy się zastanowić, czy test ilorazu inteligencji jest w stanie w 100% zmierzyć zakres zdolności umysłowych każdego człowieka? Jak się bowiem okazuje psychologowie od lat podkreślają, że tradycyjne i powszechnie stosowane testy IQ mają bardzo ograniczony zasięg badania ludzkich umiejętności umysłowych. Utalentowany psycholog Howard Gardner na podstawie wnikliwych badań niejednokrotnie udowodnił, że człowiek „jest wyposażony” w przynajmniej kilka, zupełnie oddzielnych i niezależnych od siebie zdolności umysłowych. Zjawisko to nazwał inteligencjami wielorakimi. Tak powstał najbardziej popularny podział inteligencji na różne jej rodzaje. W swoich publikacjach amerykański psycholog skupił się na ośmiu głównych rodzajach inteligencji. Są to:
- Inteligencja językowa (lingwistyczna, werbalna).
- Inteligencja logiczno-matematyczna.
- Inteligencja muzyczna (słuchowa, rytmiczna).
- Inteligencja przestrzenna.
- Inteligencja kinestetyczna (ruchowa).
- Inteligencja intrapersonalna (intuicyjna).
- Inteligencja interpersonalna (społeczna).
- Inteligencja przyrodnicza (naturalistyczna, środowiskowa).
Rodzaje inteligencji to bardzo rozbudowana tematyka. Bez wątpienia każdy podział jest godny uwagi i analizy. Więcej na temat poszczególnych rodzajów inteligencji przeczytasz w kolejnych artykułach.
Źródła:
,,Inteligencje wielorakie wg Howarda Gardnera. Podstawa Nowoczesnej Edukacji’’, U. Ewertowska, Oleśnica 2019
