Co znaczy inteligencja intrapersonalna i jak ją rozwijać?

Spis treści:

1. Co to jest inteligencja?
2. Czym jest inteligencja intrapersonalna?
3. Charakterystyczne cechy osoby z inteligencją intrapersonalną.
4. Jakie ćwiczenia korzystnie wpływają na inteligencję intrapersonalną?

CO TO JEST INTELIGENCJA?

Większość osób dorosłych ma w głowie dobrze ukształtowany obraz osoby inteligentnej. Najczęściej pojęcie to kojarzy się z człowiekiem o ponadprzeciętnym ilorazie inteligencji (IQ), który przejawia wysoką zdolność do uczenia się, logicznego myślenia i skutecznej analizy danego zagadnienia. Osoba inteligentna wyposażona jest w umiejętności matematyczne i świetnie radzi sobie w świecie współczesnych technologii. Potrafi szybko i trafnie przełożyć zdobytą wcześniej wiedzę i umiejętności na praktykę.

To wszystko prawda. Jednak, jeśli sięgniesz po inne teorie inteligencji i popularne koncepcje, szybko zauważysz, że inteligencja swoim zakresem obejmuje o wiele więcej umiejętności, które nie są mierzalne w standaryzowanych, a więc stosowanych w wielu krajach testach IQ. Dlatego warto przyjrzeć się nieco bliżej teorii inteligencji wielorakich, która w latach osiemdziesiątych potrząsnęła naukowym światem. Przedstawiona przez amerykańskiego psychologa H. Gardnera teoria była swego rodzaju przeciwstawnością dla dotychczasowego modelu unikalnej inteligencji i jej definicji.

Analizy zaprezentowane przez Gardnera otworzyły nowe drzwi do wiedzy o umyśle człowieka i jego potencjale. Psycholog w swoich pracach naukowych przedstawił teorię, z której jasno wynika, że życie człowieka i jego funkcjonowanie w świecie wymaga zaangażowania różnych rodzajów umiejętności, które powinny być pielęgnowane i ćwiczone już od pierwszych lat życia. I choć teoria wielorakich inteligencji nie przez wszystkich specjalistów i naukowców była przyjęta entuzjastycznie, to jednak błędem byłoby odrzucić wiedzę, która odkrywa przed ludzkością nowe wymiary uczenia się i wykorzystania swojego potencjału neurologicznego. Inteligencja intrapersonalna jest jedną z dziewięciu rodzajów inteligencji wyodrębnionych przez amerykańskiego profesora Harvardu. Uważana przez wielu psychologów za jedną z najcenniejszych inteligencji, którą warto rozwijać i pracować nad nią dzień po dniu.

CZYM JEST INTELIGENCJA INTRAPERSONALNA?

Zdolność do postrzegania świata z własnego punktu widzenia. Zgłębianie wiedzy o sobie od wewnątrz. ,,Zanurzanie się’’ w swoich myślach oraz umiejętność obserwacji i analizowania własnych uczuć, emocji, przeżyć i doświadczeń. Pomyśl, jak wyglądałaby Twoja codzienność bez tych umiejętności? Jak wyglądałoby Twoje życie bez zdolności do autorefleksji oraz nazywania i interpretacji uczuć, które targają każdego dnia człowiekiem? Jak znaleźć odpowiedzi na trudne pytania bez refleksji i wejścia w głąb siebie? Na tym właśnie polega inteligencja intrapersonalna (intuicyjna) według Howarda Gardnera. To metapoznanie, a więc zdolność człowieka do przewidywania, obserwowania, analizowania, kontrolowania i oceniania procesów poznawczych. Bez ćwiczenia tych umiejętności życie w równowadze i wewnętrznej harmonii z samym sobą jest praktycznie niemożliwe. Tam, gdzie inteligencja intrapersonalna jest mało rozwinięta, tam panuje hałas, zależność od innych i nieustająca niepewność.

Wiele osób uważa, że powyższe cechy kształtują się w człowieku samoistnie lub po prostu się z nimi rodzimy. Nic bardziej mylnego. Wbrew pozorom ukształtowanie wysokiej inteligencji intrapersonalnej wcale nie jest takim prostym zadaniem. Ponadprzeciętna inteligencja intuicyjna jest często widoczna u filozofów, mistyków, pisarzy, psychoterapeutów oraz mędrców. Posiadanie niezakrzywionego obrazu samego siebie i wysokiej samoświadomości własnych emocji, uczuć oraz wartości to cechy, które kształtujemy przez wiele lat, na wszystkich etapach ludzkiego rozwoju. Posiadanie prawdziwej i adekwatnej wiedzy o samym sobie otwiera nam drogę do patrzenia na świat z perspektywy własnych uczuć, emocji i doświadczeń.

Ten rodzaj inteligencji jest ściśle związany z pewnością siebie, poczuciem własnej wartości, samoświadomością, umiejętnością rozwiązywania problemów oraz poziomem motywacji do działania. Trafne rozpoznawanie własnych emocji pozwala na utrzymanie harmonii między sobą a światem zewnętrznym. To szeroko pojęta autokontrola, która przejawia się między innymi w opanowaniu, spokoju, refleksji i dyscyplinie wewnętrznej.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OSOBY Z INTELIGENCJĄ INTRAPERSONALNĄ

Wiesz już, że inteligencja intrapersonalna to zdolności wewnętrzne (intuicyjne), które wyrażają się w rozumieniu własnego ,,ja’’ i umiejętnym przełożeniu tej wiedzy na codzienne decyzje. Za tym pojęciem kryje się wiele cennych cech, które sprzyjają tworzeniu się pozytywnej samooceny i zdrowego poczucia własnej wartości. Inteligencja intrapersonalna, słusznie porównywana jest przez wielu psychologów do inteligencji emocjonalnej. Emocje i uczucia to zdecydowanie najważniejsze elementy omawianego rodzaju inteligencji. Zobacz, jak wygląda sylwetka człowieka przejawiającego wysoki poziom inteligencji intrapersonalnej:

1. CECHY DZIECKA:

• kontrola nad własnymi emocjami;
• umiejętne nazywanie i wyrażanie uczuć;
• świadomość emocji i zarządzania nimi;
• zdrowe poczucie własnej wartości i samoświadomości;
• pewne wyrażanie sprzeciwu wobec niesprawiedliwości, kłamstwa i krzywdy (wrażliwość na krzywdę swoją i innych);
• wysoki poziom empatii, zrozumienia potrzeb i uczuć innych oraz współczucia;
• śmiałe wyznaczanie sobie celów oraz poszukiwanie metod ich osiągnięcia;
• wysoki poziom samodzielności zarówno w myśleniu, jak i działaniach;
• skłonność do zastanawiania się i dłuższej analizy w celu poszukiwania odpowiedzi na trudne pytania;
• świadomość nie tylko swoich mocnych, lecz również słabych stron;
• skłonność do oceny zachowań innych;
• skłonność do samodzielnej pracy i wykonywania powierzonych zadań w pojedynkę (indywidualizm);
• zaradność, niezależność, odpowiedzialność;
• skłonność do samodzielnego decydowania o sobie;
• śmiałe podejmowanie ryzyka;
• właściwa ocena swoich umiejętności;
• refleksyjność, spokój wewnętrzny (widoczny w postawie, mowie i zachowaniu);
• skrytość, nieśmiałość, małomówność;
• dobra intuicja.

1. CECHY OSOBY DOROSŁEJ:

• postrzeganie świata przez pryzmat własnej osoby (skupienie się na samym sobie);
• asertywność, szacunek do samego siebie i swoich uczuć;
• wysoka świadomość swoich emocji i uczuć;
• umiejętność tworzenia prawdziwego obrazu samego siebie;
• skłonność do dłuższej analizy i zastanawiania się;
• umiejętność przedstawienia swoich mocnych i słabych stron;
• wysoka skłonność do refleksji i zgłębiania się w tematy związane z religią, psychologią, filozofią i medytacją;
• koncentracja na osobistych wewnętrznych przeżyciach;
• jasno sprecyzowany punkt widzenia i kierunek działań;
• umiejętne dążenie do celów;
• otwartość na nowe doświadczenia i wiedzę;
• silna wola;
• samowystarczalność;
• wysokie ambicje;
• samodyscyplina i brak potrzeby motywacji płynącej z otoczenia;
• umiejętność wywierania wpływu na samego siebie;
• silne poczucie odpowiedzialności za swoje decyzje i zachowania;
• podejmowanie ryzyka;
• otwartość na opinie i rady innych w celu wykorzystania zdobytej wiedzy w samodzielnym działaniu;
• wstydliwość, preferowanie pracy w samotności i unikanie działań grupowych;
• nieustanne dążenie do samodoskonalenia;
• oszczędność słów;
• wysoka skłonność do refleksji i filozofowania.

JAKIE ĆWICZENIA KORZYSTNIE WPŁYWAJĄ NA INTELIGENCJĘ INTRAPERSONALNĄ?

Z pewnością zastanawiasz się, jakie działania korzystnie wpływają na rozwój inteligencji interpersonalnej – szczególnie u najmłodszych? Rozwijanie inteligencji intuicyjnej u dzieci to szereg działań, które nie powinny być pomijane w procesie uczenia się. Jak więc możesz wykorzystać zdobytą dziś wiedzę i przełożyć ją na rozwijanie inteligencji intrapersonalnej u dziecka? Sposobów jest naprawdę wiele, a oto kilka przykładów:

• nauka rozpoznawania, nazywania i wyrażania własnych myśli, emocji i uczuć ();
• trening asertywności;
• dostarczanie dziecku literatury, która nawiązuje do wewnętrznych przeżyć, refleksji i uczuć;
• kształtowanie właściwej samooceny dziecka i poczucia własnej wartości;
• odnajdywanie zainteresowań, pasji i hobby dziecka na podstawie obserwacji jego działań;
• podróżowanie i zwiedzanie miejsc, które skłaniają do refleksji i wyciszenia (np. las, zabytki kulturowe, świątynie, góry);
• ćwiczenia uważności (mindfulness);
• zachęcanie do wspólnej rozmowy o marzeniach i planach (nawet tych bardzo odległych i nierealnych);
• otwieranie drogi do samodzielnego wybierania i wykonywania zadań, zajęć i ćwiczeń;
• zapewnienie dziecku miejsca (wolnej przestrzeni) do wykonywania samodzielnych prac;
• długie spacery w miejscu korzystnym do eksplorowania własnych myśli;
• unikanie podczas wykonywania zadań nadmiaru bodźców płynących z otoczenia;
• zaufanie do dziecka i jego możliwości widoczne poprzez powierzanie mu obowiązków i różnych odpowiedzialnych zadań do wykonania;
• zachęcanie do wypowiadania własnych opinii i odczuć;
• zindywidualizowanie gier i zabaw do zainteresowań dziecka;
• zachęcanie do prowadzenia szczerych rozmów (,,od serca’’) w zacisznym miejscu.

PODSUMOWANIE

Możemy przytoczyć wiele nazwisk niezwykłych osobowości, które wykazywały ponadprzeciętną inteligencję intrapersonalną. Wśród nich są poeci, pisarze, wybitni psychologowie, filozofowie, mistycy i legendarni tekściarze, którzy stworzyli teksty piosenek poruszające wszystkie zmysły człowieka. Jednak zamiast koncentrować się na podziwianiu innych, warto skupić się na własnym potencjale, który być może nie został jeszcze do końca odkryty. Wielkie nazwiska, takie jak Kafka czy Einstein, mogą przyćmić nasze możliwości i motywację do rozwoju. Możemy bowiem dojść do błędnego wniosku, że inteligencja intrapersonalna to umiejętność dedykowana nielicznym, wybitnym umysłom. Niczym wrodzona zdolność, którą władają tylko uzdolnieni pisarze, naukowcy i mędrcy. Nic podobnego!

Nie chodzi o bycie kimś wyjątkowym i podziwianym w społeczeństwie. Nie chodzi również o pisanie poematów, które podbiją świat literatury. Chodzi o poczucie niezależności i samoakceptacji. O umiejętne definiowanie siebie jako człowieka kreatywnego, zdolnego do działania i konstruktywnej oceny swoich możliwości. O szacunek do siebie i swoich emocji, nie zapominając przy tym o uczuciach innych. Chodzi po prostu o fakt bycia sobą jako jednostka autonomiczna, zdolna do decydowania o sobie i swoim życiu. Więcej o rodzajach inteligencji i sposobach ich kształtowania przeczytasz .

Źródła:

• ,,Inteligencje wielorakie’’, H. Gardner, Media Rodzina, 2002.
• ,,Inteligencje wielorakie perspektywy’’, H. Gardner, WSiP, 2001.
• ,,Pięć umysłów przyszłości’’, H. Gardner, Laurum, 2009.
• ,,Jak rozwijać zdolności dziecka?’’, I. Czaj-Chudyba, WSiP, Warszawa 2009.
• ,,Inteligencja i zdolności twórcze dzieci w początkowym okresie edukacji. Rozpoznawanie i kształcenie’’, D. Czelakowska, ,,Impuls’’, Kraków 2007.