Okres ostatnich dwóch był (i jest) w skali globalnej, krajowej i indywidulanej dla każdego z nas skali mikro jednym z trudniejszych w historii współczesnego świata. Niniejszy artykuł, nie powstał jednak po to, by wymieniać destrukcyjne skutki pandemii, wojny na Ukrainie i inflacji. Z okazji obchodzonego dziś Światowego Dnia Optymisty eksperci z portalu Zaufany Terapeuta przygotowali kilka porad, które mogą pomóc nam spoglądać na świat z jaśniejszej perspektywy, nawet w obliczu kryzysu.
Kiedy stajemy w obliczu życiowych i społecznych dramatów, przeżywamy silny stres i przykre emocje takie jak lęk, niepokój, żal, złość czy wściekłość. Uczucia te sprawiają, że trudno nam jest dostrzec pozytywne aspekty zmian, które zachodzą wokół nas. Często zdarza się, że przyjmujemy fatalistyczną perspektywę i tracimy wiarę w to, że przyszłość może przynieść nam jeszcze coś pozytywnego. Twórcy nowoczesnej metody leczenia PTSD u weteranów wojennych – Time Perspective Therapy – prof. Philip Zimbardo i Rosemary Sword, aby zobrazować sposób patrzenia na świat pesymisty ukuli pojęcie więźnia czasu. „Jest to osoba tkwiąca w negatywnej perspektywie czasowej, takiej jak przeszły negatywizm lub teraźniejszy fatalizm. Osoby cierpiące na PTSD, ale także pesymiści mogą być więźniami czasu, fiksują się na wydarzeniach, które spowodowało stres, lęk czy traumę. – wyjaśnia Sword.
Aleksandra Bieniek z portali Zaufany Terapeuta opowiada o tym jakie skutki na nasze życie może mieć pesymizm. Radzi jak, pomimo trudności i kryzysów nauczyć się spoglądać na świat z jaśniejszej perspektywy.
Dlaczego Polacy są tak pesymistyczni w porównaniu do innych narodów?
Każdemu z nas zdarza się mieć gorszy dzień i pesymistyczne spojrzenie na otaczającą nas rzeczywistość. Badania jednak jednoznacznie pokazują, że narzekanie jest stałym elementem naszej kultury, a Polacy postrzegani są jako naród smutny i ponury. Dlaczego na tle innych narodów wypadamy tak źle? Pesymizm Polaków to pewien wzorzec kulturowy, który jest przekazywany z pradziada na dziada. Nie bez znaczenia pozostaje historia naszego narodu. Nawet jeśli przez chwilę był lepszy okres, to zaraz po nim wydarzyło się coś co np., zagrażało naszej wolności. W narodzie polskim ukształtował się wzorzec myślenia, że powinniśmy być czujni, że nie powinniśmy podejmować pochopnych decyzji, a na życie lepiej jest patrzeć z wyuczoną ostrożnością.
Dodatkowo dookoła nas zawsze znajdą się osoby, które przypomną, że ostrożności nigdy za wiele i nie warto tak cieszyć się z powodzenia, bo nigdy nie wiadomo co nas spotka za jakiś czas.
Czy wśród pesymistów istnieje większe ryzyko zachorowania na zaburzenia psychiczne?
Badania pokazują jednak, że pesymizm predysponuje nas do rozwoju wielu chorób. Czarno-białe widzenie otaczającej nas rzeczywistości, brak pewności siebie, niskie poczucie wartości, mogą wpłynąć na obniżenie jakości życia, a w konsekwencji sprzyjać rozwojowi depresji i fobii. Pesymistyczne nastawienie do życia związane jest z funkcjonowaniem w długotrwałym stresie, co w konsekwencji prowadzi do podwyższenia poziomu kortyzolu we krwi. Efektem stresu są również problemy z funkcjonowaniem układu pokarmowego i krwionośnego. U osób pesymistycznie nastawionych do życia dużo częściej diagnozuje się zaburzenia psychicznie niż np. u optymistów.
Czym charakteryzuje się optymista?
Optymista to osoba, która ma pozytywny stosunek do życia. Posiada wysoką samoocenę, a każdy problem który napotyka na swojej drodze życiowej, uznaje za coś chwilowego, przejściowego z czym musi sobie poradzić. Pozytywne myślenie jest bardzo istotne, ale tylko wtedy kiedy dodamy do tego konkretne działania nastawione na zrealizowanie danego celu, możemy mówić o sukcesie. Połączenie tych dwóch komponentów „tworzy" optymistę.
Czy optymizmu można się nauczyć?
Dzięki doktorowi Seligmanowi- twórcy psychologii pozytywnej wiemy, że każdy z nas może nauczyć się optymizmu, bez względu na to jak dużym pesymistą życiowym jest na co dzień. Przed nami na początku mogąca się wydawać trudna, wymagająca czasu praca, która jednak ma szansę przynieść trwałe i pozytywne rezultaty. Powinniśmy zastanowić się nad naszymi reakcjami na negatywne sytuacje i tu pomocny z pewnością będzie system ABCDE oparty na koncepcji ABC Alberta Eliasa, gdzie każda z literek będzie oznaczała coś innego:
- Adversity (trudność) – sytuacja, która należy do trudnych lub nieprzyjemnych
- Belief (przekonanie) – wszystko to, co myślisz w kontekście sytuacji, która Cię spotkała
- Consequence (skutek) – wszystkie Twoje działania i uczucia, które zaistniały ze względu na określoną trudność, która Cię spotkała
- Disputation (kwestionowanie) – wykorzystywanie wszelkich dowodów, które podważyły negatywne myśli, pojawiające się w związku z określoną, negatywną sytuacją
- Energizing (aktywacja) – zaplanowanie działań, które są dla Ciebie korzystne.
Zapisując nasze przemyślenia i uczucia związane z trudną sytuacją życiową, łatwiej będzie nam zastanowić się w jaki inny sposób możemy reagować. Model uczący optymizmu można z powodzeniem wdrożyć w życie. Najważniejsza jest to żeby się nie poddawać i regularnie wykonywać zadania, które z czasem będą coraz łatwiejsze jednocześnie przynosząc przy tym wymierne pozytywne skutki w naszej zmieniającej się codzienności.
