Rozpoczynając pracę psychoterapeutyczną w tym obszarze, jako pierwsze należy wykluczyć bądź potwierdzić występowanie przyczyn medycznych, które odpowiadają za rozwój dysfunkcji bądź powodują jej utrzymywanie.
Typowy przebieg rozwoju i pogłębiania się dyspareunii polega na powstaniu reakcji unikania kontaktów seksualnych z powodu bólu odczuwanego podczas stosunku. W konsekwencji unikania współżycia pojawiają się inne dysfunkcje seksualne. Kratochvil (2002) określa dyspareunię, jako „występowanie nieprzyjemnych albo bolesnych doznań podczas stosunku płciowego, bez objawów waginizmu”.
Pochwica jest dysfunkcją seksualną, która objawia się obkurczaniem mięśni wejścia do pochwy, a niekiedy również innych mięśni dna miednicy. Skurcz jest mimowolny i uniemożliwia wprowadzenie członka do pochwy, często tej próbie towarzyszył ból. Dodatkowo zdarza się, iż reakcja obronna kobiety obejmuje również zaciskanie ud, odgięcie kręgosłupa bądź odpychanie partnera. Pochwica zazwyczaj łączy się z przeżywaniem lęku związanego z penetracją pochwy, która odbierana jest jako nieprzystosowana do immisji członka.
Dysfunkcja seksualna może przybierać postać uogólnioną lub prekoitalną. W przypadku pochwicy uogólnionej reakcja obronna organizmu występuje również w sytuacji niezwiązanej z kontaktem seksualnym, takim jak badanie ginekologiczne, natomiast w drugim przypadku pochwica występuje wyłącznie podczas kontaktu seksualnego lub też w sytuacji wyobrażenia tego kontaktu. Wyróżniamy również pochwicę pierwotną, która występuje od pierwszych kontaktów seksualnych, oraz pochwicę wtórną, która wystąpiła po okresie poprawnej aktywności seksualnej (Bilejczyk i in., 2019).
Terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu dysfunkcji seksualnych
Terapia poznawczo-behawioralna jest jednym z najskuteczniejszych nurtów terapeutycznych wykorzystywanych w leczeniu zaburzeń seksualnych (Bilejczyk i in., 2019). Istotę zmiany w podejściu CBT stanowi identyfikacja i restrukturyzacja poznawcza dysfunkcjonalnych przekonań, która jednocześnie wpływa, w bezpośredni sposób, na poprawę funkcjonowania w obszarze seksualnym.
Najsilniejszą korelację z występowaniem dysfunkcji seksualnych zaobserwowano przy negatywnych myślach na temat obrazu ciała i wieku, które wzmacniały oczekiwanie niepowodzenia i lęku przed kontaktem seksualnym. Rezultatem tego procesu było unikanie zbliżeń, co wzmacniało poczucie winy, które prowadziło do redukcji myśli o tematyce seksualnej i zainteresowania sferą erotyczną relacji.
Kluczowym dla rozpoznania dysfunkcji seksualnej jest stwierdzenie niezdolności do uczestniczenia w związkach seksualnych odpowiednio do swoich pragnień, czyli nie samo istnienie symptomów zaburzenia, lecz ich poznawcza interpretacja jako doświadczanej trudności. Zgodnie z założeniami terapii poznawczo-behawioralnej opartej na modelu Becka, to nie sytuacja sama w sobie powoduje trudności, ale jej subiektywna interpretacja wpływa na emocje i zachowanie człowieka.
Wielu badaczy i praktyków osadzonych w podejściu poznawczo-behawioralnym jest zdania, że pochwica ma charakter wyuczony, jest warunkową reakcją lękową. Podobnie jest w przypadku dyspareunii, gdzie podstawę probl...
