Odkrycie pierwsze: moje ciało jest źródłem nowych doznań. Dziecko odkrywa, iż dotykanie niektórych części ciała niesie za sobą inne, nieznane dotychczas doznania, dające przyjemność i odprężenie. Odkrycie drugie: ty jesteś inny/inna niż ja. Kontakt z innymi dziećmi w wieku przedszkolnym pozwala odkryć różnice w wyglądzie ciała dziewczynki i chłopca.
Odkrycie trzecie: my, to nie to samo, co dwie oddzielne osoby. Znając siebie i swoje ciało oraz rówieśnika odmiennej płci, dziecko zaczyna odkrywać łączącą ich relację, co z kolei prowadzi do podejmowania wspólnej aktywności, której najczęstszą formą są zabawy określane jako „erotyczne” lub „pseudoseksualne”.
Dzięki powyższym odkryciom dziecko ma możliwość doświadczania siebie jako istoty seksualnej. A co na to dorośli? Zwykle budzi to w nich całą plejadę trudnych do poskromienia uczuć: od lęku, przez złość, poczucie wstydu, aż nawet po rozpacz i poczucie bezradności. Te uczucia z kolei popychają ich do podejmowania różnych działań, nie zawsze jednak skutecznych i właściwych.
W związku z tym poniżej prezentuję kilka praktycznych porad dotyczących reagowania na wybrane przejawy seksualności dzieci. Świadomie nie dokonywałam rozróżnienia między dziećmi sprawnymi, neurotypowymi oraz dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną czy spektrum autyzmu. Opisane propozycje oddziaływań mogą bowiem odnosić się do wszystkich grup dzieci.
W literaturze wymienia się cztery kategorie przejawów seksualności prezentowanych przez małe dzieci:
- zachowania masturbacyjne,
- orientacyjne (ich celem jest zdobycie informacji na temat różnic anatomicznych w budowie dziewczynek i chłopców, kobiet i mężczyzn oraz funkcji, jakie spełniają rzeczone różnice),
- interakcyjne (zabawy z innymi dziećmi),
- twórcze (rysunki, ulepianki o treściach seksualnych).
Ze względu na ograniczone ramy niniejszego artykułu, nie jest możliwe opisanie niniejszych zagadnień w szerszym kontekście. Odsyłam czytających do literatury na ten temat.
1. Masturbacja wczesnodziecięca
Jednym z najczęściej obserwowanych przejawów dziecięcej seksualności jest masturbacja. Polega ona zazwyczaj na dotykaniu, drażnieniu narządów płciowych (u dziewcząt łechtaczki lub warg sromowych, zaś u chłopców – penisa) w celu uzyskania przyjemności. Podczas tych czynności można zaobserwować wyraźne pobudzenie emocjonalne, czerwienienie lub blednięcie skóry, pocenie itp., po czym następuje kulminacja (choć u dziecka trudno nazwać ją orgazmem) prowadząca do zaprzestania masturbacji.
Czy wszystkie dzieci się masturbują?
Oczywiście nie wszystkie, ale duża część dorosłych pamięta ze swego dzieciństwa takie zachowania i przyjemne doznania im towarzyszące. Nasilenie zachowań autoerotycznych przypada zazwyczaj na okres przedszkolny, choć można je też zauważyć u kilkumiesięcznych dzieci. W drugiej połowie pierwszego roku życia część dzieci eksploruje swoje genitalia tak, jak wcześniej poznawało swoje dłonie, stopy czy palce.
Dzieci stymulują swoje genitalia w różny sposób. Niektóre zaciskają okolice krocza na poduszce, klinie w wózku czy maskotce. Inne pocierają lub uciska...
