W tym artykule spojrzymy na samoocenę w odniesieniu do poczucia satysfakcji ze związku. Spróbujemy przyjrzeć się, czy poziom samooceny może mieć znaczenie przy uzyskaniu poczucia zadowolenia z bycia w związku oraz temu, jak wyglądają relacje z osobami o nieadekwatnym poczuciu własnej wartości.
Pojęcie samooceny i zjawiska z nią związane
Słownik psychologii Rebera (2002) mówi, iż samoocena, czyli poczucie własnej wartości, to wartościowanie własnej osoby, które może być pozytywne lub negatywne. Rosenberg (1965; [za:] Łaguna, Lachowicz-Tabaczek, Dzwonkowska, 2007) uznał, że ludzie mogą wykazywać różne postawy zarówno względem obiektów pochodzenia zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Zatem wywnioskował, że możliwe jest przyjęcie pozytywnego lub negatywnego nastawienia do własnego ja, czyli samoocena. Przyjmuje się, że samoocena kształtuje się w okresie przedszkolnym. Jest ona wtedy jeszcze bardzo chwiejna i nieadekwatna. W dużej mierze zależy od oceny innych ludzi. Dzieci cechuje przecenianie swoich zdolności w stosunku do ich rzeczywistego poziomu (por. Harwas-Napierała, Trempała, 2006).
Stabilna samoocena powstaje przez kolejne lata i potrzebuje do tego różnych składników. Dziecko, początkowo poprzez oceny innych osób, uczy się o swojej wartości na podstawie informacji zwrotnych dotyczących poziomu wykonywanych zadań, zamierzeń i celów życiowych. Następnie oceny te ulegają pewnemu uogólnieniu i utrwalają się. Osoba, widząc reakcję otoczenia na swoje sukcesy i porażki, odnajduje swoją pozycję w grupie odniesienia. Szczególne znaczenie w rozwijaniu samooceny ma opinia osób znaczących. Jeśli od tych kluczowych osób dziecko nie otrzyma pozytywnych informacji zwrotnych, wówczas jego samoocena będzie kształtowała się na niskim poziomie. To rodzice dokonują pierwszych ocen swojego dziecka i od nich uzyskuje ono zazwyczaj informację o tym, czy jest ważne. Dziecko przez pewien okres swojego życia znajduje się w centrum uwagi rodzica, jego potrzeby są zaspokajane w sposób bezinteresowny, doświadcza bezwarunkowego wsparcia, dzięki czemu jego samoocena rośnie (por. Felson, Zielinski, 1989). Badania potwierdzają, że bliższa i cechująca się miłością relacja z matką wiąże się z wyższą samooceną (Coopersmith, 1967; [za:] Felson, Zielinski, 1989), zaś u nastolatków doświadczających wsparcia ze strony swojej rodziny występuje wyższy poziom globalnej samooceny (Hoelter, Harper, 1987; Gecas, Schwalbe, 1986; [za:] Felson, Zielinski, 1989).
W późniejszym okresie większe znaczenie dla kształtowania się samooceny nabiera grupa rówieśnicza. Im lepiej sobie w niej radzimy i lepszą pozycję zajmiemy, tym nasza ocena będzie wyższa. Wpływ na samoocenę mają także rozwój fizyczny, postępy w eduk...
