Czym są i jak działają adaptogeny?

Czym są adaptogeny?

Adaptogeny to naturalne związki pochodzenia roślinnego, które pomagają organizmowi przystosować się do różnych form stresu – fizycznego, psychicznego i emocjonalnego. Pojęcie to zostało wprowadzone w latach 40. XX wieku przez rosyjskiego naukowca Nikołaja Łazarewa, który określił adaptogeny jako substancje zwiększające odporność organizmu na niekorzystne warunki (więcej na temat historii poznawania adaptogenow można przeczytać w artykule http://mothersprotect.com/pages/adaptogeny-wlasciwosci-badania-historia)

Aby substancja została uznana za adaptogen, musi spełniać trzy główne kryteria:

1. Nieswoiste działanie – wspomaga odporność organizmu na różne stresory.
2. Normalizujące działanie – pomaga przywrócić równowagę organizmu, niezależnie od kierunku zaburzeń.
3. Nietoksyczność – nie powoduje szkodliwych skutków ubocznych przy długotrwałym stosowaniu.

Adaptogeny różnią się od tradycyjnych środków uspokajających lub pobudzających, ponieważ działają w sposób zrównoważony, dostosowując swoje działanie do aktualnych potrzeb organizmu. Dzięki temu mogą być stosowane zarówno w celu łagodzenia napięcia, jak i zwiększenia energii.

Jak działają adaptogeny?

Adaptogeny wpływają na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), która reguluje reakcję organizmu na stres. Poprzez modulację tej osi, adaptogeny pomagają organizmowi lepiej reagować na czynniki stresogenne i zmniejszają negatywne skutki stresu, takie jak zmęczenie, niepokój czy osłabienie.

Działanie adaptogenów obejmuje:

• Regulację poziomu kortyzolu – adaptogeny pomagają obniżyć lub podnieść poziom kortyzolu w zależności od potrzeb organizmu.
• Wzmacnianie układu odpornościowego – zwiększają odporność na infekcje i poprawiają ogólną kondycję organizmu.
• Poprawę funkcji poznawczych – mogą zwiększać koncentrację, pamięć i odporność na zmęczenie psychiczne.
• Zwiększenie energii i wytrzymałości – wspierają organizm w sytuacjach wymagających zwiększonego wysiłku fizycznego i psychicznego.
• Równoważenie nastroju – niektóre adaptogeny mają właściwości antydepresyjne i mogą poprawić samopoczucie.

Adaptogeny działają na poziomie komórkowym, wspierając mitochondria – centra energetyczne komórek, co przyczynia się do lepszej produkcji energii i zmniejszenia zmęczenia. Dodatkowo pomagają w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, który jest jednym z głównych czynników przyspieszających proces starzenia.

Najpopularniejsze adaptogeny

1. Żeń-szeń (Panax ginseng) – znany ze swoich właściwości energetyzujących i poprawiających koncentrację. Badania wykazują, że może poprawiać funkcje poznawcze, zwiększać wydolność fizyczną i zmniejszać objawy zmęczenia.
2. Ashwagandha (Withania somnifera) – stosowana w medycynie ajurwedyjskiej, wspiera redukcję stresu i poprawia jakość snu. Pomaga również w regulacji hormonów i może wspierać zdrowie układu rozrodczego.
3. Różeniec górski (Rhodiola rosea) – pomaga zwiększyć wytrzymałość fizyczną, redukuje zmęczenie i poprawia nastrój. Może również wspierać funkcje poznawcze i poprawiać zdolność adaptacji do zmian.
4. Maca (Lepidium meyenii) – stosowana w celu zwiększenia energii, libido i wytrzymałości. Ma również właściwości wspierające równowagę hormonalną, zwłaszcza u kobiet w okresie menopauzy.
5. Reishi (Ganoderma lucidum) – grzyb adaptogenny wspierający odporność i ogólną witalność. Ma również działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i uspokajające.
6. Tulsi (Ocimum sanctum) – znana jako "święta bazylia", ma działanie antyoksydacyjne, redukuje stres i wspiera zdrowie układu oddechowego.

Jak stosować adaptogeny?

Adaptogeny są dostępne m.in. w Mother's Protect w różnych formach, takich jak kapsułki, ekstrakty, herbaty czy proszki. Zalecane dawki różnią się w zależności od rodzaju adaptogenu i indywidualnych potrzeb organizmu. Warto skonsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą przed rozpoczęciem suplementacji, aby dobrać odpowiednią formę i dawkowanie.

Ważne zasady stosowania adaptogenów:

• Regularność – adaptogeny najlepiej działają przy systematycznym stosowaniu przez kilka tygodni lub miesięcy.
• Rotacja – aby uniknąć przyzwyczajenia organizmu, warto zmieniać adaptogeny co kilka miesięcy.
• Indywidualne podejście – różne adaptogeny działają w różny sposób, dlatego warto dobrać je do swoich potrzeb (np. ashwagandha na stres, różeniec górski na energię).

Możliwe skutki uboczne i przeciwwskazania

Choć adaptogeny są generalnie bezpieczne, mogą powodować skutki uboczne u niektórych osób, zwłaszcza przy nieprawidłowym stosowaniu. Do najczęstszych należą:

• Bezsenność (zwłaszcza przy stosowaniu w dużych dawkach lub wieczorem).
• Zaburzenia trawienne (nudności, bóle brzucha).
• Interakcje z lekami (zwłaszcza hormonalnymi i psychotropowymi).

Przeciwwskazania do stosowania adaptogenów obejmują ciążę, karmienie piersią, choroby autoimmunologiczne oraz nadwrażliwość na konkretne rośliny.

Adaptogeny to naturalne substancje, które mogą pomóc organizmowi lepiej radzić sobie ze stresem, poprawić odporność i zwiększyć energię. Ich regularne stosowanie może przynieść liczne korzyści zdrowotne, zwłaszcza w dzisiejszym szybkim tempie życia. Wybór odpowiedniego adaptogenu i jego właściwe stosowanie może wspierać równowagę organizmu i poprawić jakość życia. Pamiętaj jednak, aby stosować je rozważnie i w porozumieniu ze specjalistą, by w pełni czerpać korzyści z ich niezwykłych właściwości.